غربالگری و شناسایی ژنوتیپ های متحمل خشکی در توده های بومی گندم نان

غربال و شناسایی ژنوتیپ های متحمل خشکی گندم های بومی با اجرای پژوهشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو محیط تنش و بدون تنش با 25 ژنوتیپ گندم نان در سال زراعی 1396-1395 در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین های صفات مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی نشان دادند که اثر ژنوتیپ برای بیشتر صفات معنی دار بود. با توجه به ضرایب همبستگی، بین عملکرد با وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک در هر دو شرایط تنش و بدون تنش همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که ژنوتیپ شماره 10 (WC-4987) از نظر عملکرد، در هر دو شرایط تنش و بدون تنش برتر شناخته شد. همبستگی بین شاخص های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص های تحمل خشکی (STI)، میانگین نسبی عملکرد (MRP) و صفت عملکرد بیولوژیک با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و بدون تنش همبستگی مثبت و معنی داری داشتند. در رتبه بندی بر اساس مجموع رتبه ها، میانگین رتبه ها و انحراف معیار رتبه ها، ژنوتیپ های شماره10(WC-4987)، 15(WC-47638) و 18(WC-47569) دارای بهترین رتبه بودند و به عنوان ژنوتیپ های مقاوم به خشکی و ژنوتیپ های 4(WC-47341)، 16(WC-47583) و 22(WC-47467)، ژنوتیپ های حساس شناخته شدند. در تجزیه به عامل ها در محیط تنش، 55/80 درصد از واریانس داده ها توسط چهار عامل اصلی توجیه شد. تجزیه خوشه ای به روش Ward در شرایط تنش ژنوتیپ های مورد بررسی را به چهار گروه تقسیم کرد. روند گروه بندی ژنوتیپ ها تا حدودی متفاوت می باشد که ناشی از واکنش متفاوت ژنوتیپ های گندم نان به تنش کمبود آب و تفاوت در حساسیت یا مقاومت نسبی آنها به تنش است.