آسیب های خردورزی و عوامل رشد عقل

عوامل متعددی موجب آسیب رسانی به عقل و خرد آدمی می شود که ابتدا باید در صدد شناسایی این عوامل بر آییم و سپس برای بر طرف کردن عوامل آسیب رسان تلاش کنیم. آسیب شناسی عقل، موضوعی بسیار مهم و ضروری است که هر یک از ما با آموختن آن، پیشگیری های لازم را انجام می دهیم تا از این موهبت بی همتا و نعمت ناب و یکتا بهره بیشتری ببریم و برای سعادت ابدی خویش، اندوخته های اخروی فراهم کنیم؛ زیرا نبود یا کمبود عقل، خسارات غیر قابل جبرانی به جامعه و فرد وارد می کند و طومار حیات آدمی را در هم می پیچد؛ چنانکه امام علی ع فرمود: «هیچ مصیبتی بالاتر از بی عقلی و هیچ فنایی همانند نابودی عقل آدمی نیست».[1]
بلاها و بدبختی های این خسارت به گونه ای است که از آن با عنوان «اعظم المصایب: بزرگ ترین مصیبت ها» یا «شر المصایب: بدترین زیان ها و ضررها» یاد شده است که «هیچ فقر و تنگدستی و هیچ مرض و بدبختی، سنگین تر و خطرناک تر از آن نیست»؛[2] همان گونه که امام صادق7 فرمود: «هر گاه خداوند اراده کند نعمتی را از بنده ای بگیرد، نخستین چیزی که تغییر می دهد، عقل اوست»؛[3] زیرا «قوام و پایداری انسان، به عقل اوست».[4] در این نوشتار به تبیین عواملی می پردازیم که به عقل آدمی آسیب می زند و مانع رشد آن می شود.