ارزیابی هم پوشانی دوره ی رشد منطقه ی ابهر با چرخه ی رشد گندم زمستانه و جو بهاره ی دیم

فصل رشد، بخشی از سال می باشد که طی آن شرایط آب و هوایی (دمای مناسب و رطوبت کافی) و رشد مطلوب گیاه امکان پذیر است. با شناخت دوره رشد در منطقه و نیاز آبی گیاه می توان مدیریت صحیحی در تولید محصولات دیم اتخاذ کرد. در این تحقیق، طول دوره ی رشد منطقه ی ابهر با استفاده از میان یابی خطی و داده های اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر آن، نیاز آبی، عملکرد پتانسیل و افت عملکرد در بافت خاک سنگین، متوسط و سبک برای گندم زمستانه و جو بهاره ی دیم با استفاده از روش فایو و اطلاعات دراز مدت هواشناسی مطالعه شد. نتایج نشان داد که از لحاظ رطوبت، طول دوره ی رشد 179 روز بود که شروع و پایان آن به ترتیب 10 آبان و 8 اردیبهشت برآورد شد. اما با در نظر گرفتن دمای هوا و دمای بحرانی گیاه، از آغاز دهه ی دوم آذر ماه تا پایان دهه ی اول اسفند ماه، جزو دوره ی رشد محسوب نمی شود. از این رو، طول دوره ی رشد به 89 روز تقلیل یافت. طول دوره ی مرطوب نیز 38 روز محاسبه شد که شروع و پایان آن به ترتیب 18 آذر و 25 دی ماه بود. بارش موثر، نیاز آبی و آبیاری محصول برای گندم به ترتیب برابر با 89 ، 2/611 و 4/522 میلی متر و برای جو به ترتیب 8/41، 3/390 و 5/348 میلی متر بود. میزان افت عملکرد ناشی از تنش آبی در بافت خاک سنگین، متوسط و سبک در گندم به ترتیب برابر با 6/12، 0/00 و 2/42 درصد و مقادیر آن برای جو به ترتیب برابر با 3/42، 0/28 و 5/65 درصد محاسبه شد. میانگین، حداقل و حداکثر تولید نهایی در بافت های خاک ذکر شده برای گندم به ترتیب 26/1، 50/0 و 90/1 تن در هکتار و برای جو به ترتیب 48/0، 18/0 و 80/0 تن در هکتار برآورد شد. جهت کاهش اثرهای منفی کوتاهی دوره ی رشد منطقه و هم پوشانی ناقص آن با چرخه ی رشد محصول، اقداماتی مانند برداشت مطلوب از آب بارش ، کشت به موقع، بهبود بهره وری از آب، انتخاب ارقام مقاوم به خشکی یا ارقام زودرس و حفظ رطوبت با خاک ورزی حفاظتی را جهت دستیابی به پایداری در تولید محصول دیم توصیه می شود.