داروی تلخ نظام آموزش و پژوهش کشور برای چرخش از مسیر نفت بنیان به مسیر دانش بنیان

هدف مطالعه، شناسایی و معرفی «نقطه آغازین» چرخش نظام آموزش و پژوهش کشور از مسیر تاریخی نامطلوب (تقلید سطحی و نفت بنیان از نوآوری های جهان مدرن) به مسیر مطلوب (توسعه دانش بنیان) است. نظر به ابهامات و پیچیدگی های نظری «چیستی نقطه شروع اصلاح فرد یا جامعه ای که در یک مسیر تاریخی نامطلوب قرار گرفته است»، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، به بررسی دیدگاه صاحب نظران عرصه های موفقیت، عرفان اسلامی و توسعه در مورد نقطه آغازین تبدیل شدن یک فرد یا جامعه ناموفق، گمراه و عقب مانده به یک فرد یا جامعه موفق، متعالی و توسعه یافته پرداخته شد. برخی صاحب نظران شناخته شده حیطه های موفقیت، عرفان اسلامی و توسعه به طور مشخص به این مهم پرداخته و نقطه آغازین متحول شدن یک فرد یا جامعه ناموفق و عقب مانده به یک فرد یا جامعه موفق و توسعه یافته را به ترتیب با استفاده از مفاهیم «نوشیدن داروی تلخ»، «توبه یا یقظه» و «تغییر در روش فکر کردن» معرفی کرده اند که همگی آن ها را می توان توضیح یک تحول واحد از زوایای مختلف دانست: «پذیرش مسئولیت خود در رسیدن به وضع نامطلوب موجود». در آثار بسیاری از اندیشمندان دیگر نیز مطالبی وجود دارد که با این مفهوم همخوانی دارد. مطابق یافته ها، نظام آموزش و پژوهش کشور به منظور چرخش از مسیر تاریخی ناکارآمد و نفت بنیان به مسیر دانش بنیان باید در گام اول، داروی تلخ را بنوشد، یعنی اولا، باید وخامت اوضاع خود را قبول کند و ثانیا، مسئولیت خود در رسیدن به نقطه نامطلوب کنونی را بپذیرد. فقط «نوشیدن این داروی تلخ» است که می تواند آمادگی خروج از چرخه مزمن «تقلید کورکورانه و ناکارآمد از نوآوری های جهان مدرن» را در ما ایجاد کند. در غیر این صورت، چنانچه پیش از نوشیدن داروی تلخ مذکور به هر نوع اقدامات اصلاحی بپردازیم، باز هم «به گرد خویش می گردیم و همان جا که بوده ایم می مانیم و چیزی که افزون می شود خستگی و ملال و افسردگی است».