بررسی اقدامات قوه قضاییه در ارتقاء حقوق شهروندی زندانیان (مطالعه موردی اقدامات آیت‎الله رئیسی، ریاست قوه قضاییه در بازه زمانی 99-97)

حقوق زندانیان یکی از محورهای حقوقی در قانون اساسی ایران و دستگاه قضایی و تابع مقررات داخلی در کشور است. زندانیان به عنوان یکی از شهروندان جامعه اسلامی، هر چند در حال سپری کردن مجازات حبس هستند، اما اعمال و اجرای اقداماتی که ضامن حقوق آن‎ها می‌باشد، حایز اهمیت است. از این‎رو، رعایت قواعد حقوقی زندانیان در ایران، مستلزم التزام به قانون اساسی ایران و قوانین بین‎المللی است. قوه قضاییه، مسیول و نهادی است که در ایران به امور مرتبط با زندانیان رسیدگی و نظارت دارد و به همین دلیل، رعایت استانداردهای رفتاری در مواجهه با حقوق زندانیان از سوی این نهاد در عرصه ملی و فراملی، حایز اهمیت است. قوه قضاییه در دوران آیت‎الله رییسی، تحولات مهمی در خصوص رعایت حقوق شهروندی داشته است. به عنوان نمونه، ابلاغ بخش‏نامه برای پیش‏گیری از ویروس کرونا در زندان‎ها، خودداری از معرفی محکومان به زندان تا پایان فروردین سال 99، ابلاغ بخش‎نامه اعطای مرخصی به زندانیان به دنبال شیوع کرونا در راستای حفظ سلامت آنان در طول فرایند تحمل حبس، توجه به وضعیت محکومان زندان‎ها به لحاظ جنسیت و رده سنی (زنان، جوانان، نوجوانان و سالخوردگان)، از جمله اقدامات انجام‎شده‎ای است که نشانگر تحول‌آفرینی در سیستم قضایی کشور، منطبق با هدف‎گذاری در قوانین کشور و قوانین و اسناد بین‎المللی است. این نوشتار تلاش دارد با مروری بر اسناد طراحی شده بین‎المللی در خصوص مجازات حبس، به بررسی اقدامات قوه قضاییه در استانداردسازی و تحولات در مواجهه با مجازات حبس منطبق با قوانین بین‎المللی بپردازد.