متاآنالیز مطالعات مربوط به تخمین پارامترهای ژنتیکی صفات اقتصادی گاو هلشتاین ایران

روش متاآنالیز برای تجمیع نتایج مطالعات انجام شده در زمینه برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات تولیدی و تولیدمثلی در گاو شیری با استفاده از داده های مقالات موجود و رسیدن به نتایجی با صحت بالاتر مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور یک مطالعه متاآنالیزی، از داده های مربوط به 96 مقاله منتشر شده در زمینه برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات تولیدی و تولیدمثلی گاو هلشتاین، در ایران استفاده شد. صفات مورد بررسی در گاو هلشتاین شامل تولید شیر، تولید چربی شیر، تولید پروتئین شیر، درصد چربی شیر، درصد پروتئین شیر، سن اولین زایش، فاصله گوساله زایی، روزهای خشک، روزهای باز، طول دوره آبستنی و طول دوره شیردهی بودند. 

مواد و روش ها:

 ابتدا، مقادیر وراثت پذیری و همبستگی های ژنتیکی و فنوتیپی از مقالات مرتبط استخراج شد. پس از آماده سازی داده ها، -مدل متاآنالیز با اثرات تصادفی با استفاده از بسته Metacor نرم افزار R نسخه 3،3،1 و نرم افزار CMA نسخه 3 برای برآورد میانگین وزنی وراثت پذیری و همبستگی های ژنتیکی و فنوتیپی، خطای استاندارد و حدود اطمینان 95 درصدی صفات تولیدی و تولید مثلی مورد استفاده قرار گرفت. بررسی مطالعات موجود، نشانگر وجود ناهمگنی زیاد برای اکثر صفات مورد بررسی بود. بنابراین، برای برآورد میانگین وزنی اثرات، امکان استفاده از مدل اثر ثابت وجود نداشت. داده ها توسط نرم افزار CMA مجددا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و نتایج حاصل از مدل اثرات تصادفی به عنوان نتایج نهایی متا آنالیز گزارش شد.

میانگین وزنی وراثت پذیری برای صفات تولیدی در محدوده 19/0 تا 27/0 بود. بیشترین میزان وراثت پذیری مربوط به صفت درصد پروتئین شیر (27/0) و کمترین میزان وراثت پذیری مربوط به صفت تولید چربی شیر (19/0) بود. میانگین وزنی وراثت پذیری برای صفات تولیدمثلی در محدوده 03/0 تا 14/0 بود. در این بین میزان وراثت پذیری طول دوره آبستنی (14/0) از سایر صفات بیشتر و وراثت پذیری روزهای باز (03/0) از سایر صفات تولیدمثلی کمتر بود. میانگین وزنی همبستگی ژنتیکی برای صفات تولیدی و تولیدمثلی در محدوده 56/0- تا 88/0 و میانگین وزنی همبستگی فنوتیپی صفات در محدوده 42/0- تا 83/0 بود. بررسی نتایج حاصل از متاآنالیز در این پژوهش و مقایسه آن با نتایج مطالعات انفرادی نشان داد که تجمیع نتایج مطالعات و نجزیه مجدد آنها با روش متاآنالیز از طریق کاهش خطای استاندارد سبب افزایش صحت در نتایج حاصله می شود. به طور مثال دامنه تغییرات وراثت پذیری در مقالات مورد استفاده در مورد صفت تولید شیر بین 047/0 تا 41/0 ، چربی شیر بین 05/0 تا 56/0 و پروتئین شیر بین 0 تا 7/0 بود، در حالی که پس از تجمیع نتایج توسط روش متاآنالیز، محدوده 95% برای وراثت پذیری این صفات به ترتیب به 23/0 تا 25/0، 17/0 تا 21/0 و 19/0 تا 29/0 کاهش یافت. از طرفی مقایسه خطای استاندارد متاآنالیز در مورد هر صفت با خطای استاندارد مطالعات نشان داد که تجمیع نتایج و افزایش حجم نمونه باعث کاهش شدید خطای استاندارد برآورد وراثت پذیری در صفات مورد بررسی بخصوص صفات تولیدی شد.

 نتیجه گیری:

 بنابراین استفاده از روش هایی نظیر متآنالیز با تجمیع کلیه اطلاعات موجود منجر به بهبود برآوردها و افزایش کارایی برنامه های اصلاح نژادی و بهبود پیشرفت ژنتیکی صفات اقتصادی بخصوص در جمعیت های فاقد رکورد و یا با رکوردهای نامناسب خواهد شد.