تعیین ترکیبات شیمیایی و فراسنجه های تجزیه پذیری شکمبه ای پنبه دانه عمل آوری شده با حرارت و تاثیر آن بر فراسنجه های خونی و عملکرد رشد بره های دالاق

نشخوارکنندگان پر تولید به مقدار بالای پروتئین عبوری در شکمبه نیاز دارند. محققین ارتباط بین افزایش تولید و کاهش تجزیه شکمبه ای پروتئین را گزارش کرده اند. پنبه دانه یک خوراک متداول در تغذیه نشخوارکنندگان به علت محتوی بالای الیاف، انرژی و پروتئین خام می باشد. اما تجزیه پذیری پروتئین خام این ماده خوراکی در شکمبه نسبتا بالا می باشد. روش های مختلف عمل-اوری خوراک برای کاهش تجزیه شکمبه ای پروتئین ارایه شده اند که از جمله می توان به فرایند حرارتی اشاره کرد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر عمل آوری حرارتی بر ترکیب شیمیایی و کینتیک تجزیه شکمبه ای ماده خشک و پروتئین خام پنبه دانه و تاثیر آن بر عملکرد رشد بره های دالاق بود. 

مواد و روش ها:

 پنبه دانه مورد استفاده در این پژوهش به مدت 15 دقیقه با درجه حرارت های 115 و 125 درجه سانتی گراد عمل آوری شد. پس از عمل آوری، ماده خشک، خاکستر و ماده آلی، عصاره اتری، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی مطابق با روش های استاندارد تعیین شدند. آزمایش تجزیه پذیری ماده خشک و پروتئین خام با تکنیک کیسه های نایلونی و با استفاده از سه راس گوسفند نر دالاق مجهز به فیستولای شکمبه ای انجام شد. قابلیت هضم برون تنی و فراسنجه های تخمیری نمونه ها با استفاده از روش کشت بسته تعیین شدند. آزمایش عملکردی به مدت 56 روز و با استفاده 18 راس گوسفند 6 ماهه دالاق با میانگین وزن 69/2±75/34 کیلوگرم انجام شد. بره ها به 3 گروه مساوی تقسیم شده و هر گروه یکی از جیره های (تیمار) حاوی پنبه دانه عمل-آوری نشده، و عمل آوری شده با درجه حرارت 115 و 125 درجه سانتی گراد را دریافت کردند. جیره ها ایزوکالریک و ایزونیتروژنوس بودند. صفات عملکردی شامل افزایش وزن، مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک اندازه گیری شدند. در پایان آزمایش، خون گیری از گوسفندان برای تعیین شکنندگی گلبول های قرمز، فراسنجه های خونی و آنزیم های کبدی انجام شد. تجزیه آماری داده های حاصل از این آزمایش با استفاده از نرم افزار آماری (1/9) SAS و رویه GLM انجام شد. برای مقایسه میانگین ها از آزمون حداقل تفاوت معنی دار استفاده شد.

 یافته ها:

 عمل آوری تاثیری برترکیب شیمیایی پنبه دانه نداشت (05/0< p). بخش سریع تجزیه، ثابت نرخ تجزیه و تجزیه پذیری موثر ماده خشک و پروتئین خام پنبه دانه در اثر فرایند حرارتی کاهش یافت (05/0 >P). تاثیر حرارت 125 درجه سانتی گراد در کاهش تجزیه پذیری بیشتر از حرارت 115 درجه سانتی گراد بود. به طوری که تجزیه پذیری موثر پروتئین خام در سرعت های عبور 2، 5 و 8 درصد در ساعت از به ترتیب 88/84، 26/79 و 15/75 درصد در شاهد به 26/83، 79/75 و 81/70 درصد در نمونه عمل-آوری شده با 115 درجه سانتی گراد و 32/82، 34/73 و 63/67 درصد در نمونه عمل آوری شده با 125 درجه سانتی گراد کاهش یافت. تیمار حرارتی تاثیری بر قابلیت هضم برون تنی، عامل تفکیک، توده میکروبی تولید شده و بازده آن نداشت. (05/0 < p). اما بازده تولید گاز در اثر عمل آوری با حرارت 125 درجه سانتی گراد (76/40 میلی لیتر) نسبت به شاهد (02/47 میلی لیتر) کاهش یافت (05/0 >P). فرایند حرارتی پنبه دانه تاثیری بر صفات عملکردی دام ها نداشت (05/0 < p). هر چند که افزایش وزن روزانه در گوسفندان تغذیه شده با پنبه دانه حرارت داده شده به طور قابل توجهی بالاتر از گروه شاهد بود. تغذیه پنبه دانه عمل آوری شده با حرارت تاثیری بر شکنندگی گلبول های قرمز خون، متابولیت های خونی و آنزیم های کبدی نداشت (05/0 < p). 

نتیجه گیری:

نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که هر چند عمل آوری با درجه حرارت های 115 و 125 درجه سانتی گراد در مدت زمان 15 دقیقه باعث کاهش تجزیه پذیری موثر پنبه دانه در شکمبه شد، اما تاثیری بر فراسنجه های خونی و عملکرد بره ها نداشت. پژوهش های بیشتری برای تعیین میزان بهینه درجه حرارت و مدت زمان اعمال آن برای بهبود ارزش تغذیه ای پنبه دانه لازم است.