بوطیقای کاربردشناختی شباهت ها و تفاوت های علم معانی (بلاغت) و نظریه کاربردشناسی زبانی

از میان نظریه هایی که در احیا و بازسازی دانش معانی در فاصله سال های دهه 50-60 میلادی سهم بسزایی ایفا کرده اند، از کاربردشناسی زبانی می توان نام برد. هدف اصلی کاربردشناسی، مطالعه رابطه میان صورت های زبانی و کاربران آن هاست. کاربردشناسی زبانی به بررسی پدیده های زبانی از منظر کاربرد واحدهای زبانی می پردازد و هدف آن اساسا درک منظور کاربران زبان است. با در نظر گرفتن مبانی کاربردشناسی و علم معانی می توان به شباهت های میان این دو پی برد. از جمله این شباهت ها، توجه آن ها به زبان کاربردی، یا به عبارتی، ساختارهای عینی و فعلیت یافته زبان است. از جمله عوامل افتراق آن ها نیز نگاهی است که هر یک به مقوله زبان دارند. بلاغت در بستری دینی نضج یافت و هدف از آن، در اصل، تبیین اعجاز قرآن بود. در حالی که کاربردشناسی شاخه ای از دانش نوین زبان شناسی است که جنبه توصیفی آن بر جنبه تجویزی بلاغت سنتی تقدم دارد. این مقاله تحلیل مبسوط نقاط شباهت و تفاوت میان این دو شاخه یادشده را مد نظر قرار داده و بر آن است تا دریابد که چگونه می توان با تلفیق این دو نگاه، راهی به اصلاح و کارآمدسازی هر چه بیشتر آن ها در عرصه مطالعات زبانشناسی ادبی گشود.