بررسی تطبیقی الگوی نظم پذیری اجتماعی ایلات چگنی و زعفرانلو در مهاجرت از غرب ایران به خراسان در عصر صفوی

ازجمله مهم‌ترین سیاست‌های داخلی حکومت مرکزی صفویه کوچاندن اقوام و ایلاتی بود که برای آن‌ها مشکلات سیاسی و بی‌نظمی‌ اجتماعی ایجاد می‌کردند. دو ایل چگنی و زعفرانلو از ایلاتی بودند که جابجایی قومی و تغییر و تحول کارکرد اجتماعی آنان در طی مهاجرت اجباری آن‌ها از صفحات غربی ایران به منطقه خراسان، مسئله پژوهش حاضر است. پرسش این است که سیاست مشارکت دادن ایلات چگنی و زعفرانلو در ساختار قدرت در منطقه خراسان در نظم‌پذیری و تغییر در کارکرد اجتماعی-سیاسی آن‌ها چه تاثیری داشته است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ایل چگنی در غرب، ایلی پراکنده، با قوه گریز از مرکز نیرومند، داعیه استقلال از حکومت مرکزی داشته و ناامنی‌های اجتماعی بسیاری برای کاروان‌های تجاری ایجاد کرده بودند، اما با جابجایی اجباری و کسب مناصب حکومتی توسط بزرگان ایل در خراسان، بخشی از ساختار اجتماعی خراسان گردیده که توانستند امنیت را در مرزها و خراسان ایجاد کنند. ایل زعفرانلو نیز با ورود به خراسان، با کسب مقام «وکیل الاکراد»، تشکیلات اجتماعی و سیاسی منسجم‌تر و نیرومندتری نسبت به چگنی‌ها ایجاد کردند. پژوهش حاضر تلاش دارد با مدلی تاریخی و شیوه تطبیقی و طرح شاخصه‌هایی چون جابجایی، مشارکت در قدرت، تحول در رفتار اجتماعی و کارکرد امنیت داخلی و ورای مرزها، الگویی از نظم‌پذیری اجتماعی ایلات را در دوره صفویه ارایه کند.