امکان سنجی قابلیت برجام به عنوان الگوی حل و فصل اختلافات هسته ای

پس از انعقاد «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) میان ایران و گروه 1+5 به همراه نماینده ی عالی اتحادیه ی اروپا در امور امنیتی و سیاست خارجی در تیرماه 1394، عده ای از همان ابتدا از این سند به عنوان شیوه ای ابتکاری و جدید یاد نمودند که از قابلیت لازم برای ایجاد تحول در نظام حل و فصل اختلافات هسته ای به عنوان یک الگو برخوردار است. این مقاله مبتی بر یک روش توصیفی - تحلیلی، در صدد ارایه پاسخ به این پرسش است آیا به واقع برجام توانست چنین تحولی را ایجاد نماید؟ در پاسخ باید گفت که چگونگی حل و فصل اختلاف هسته ای ایران در مقایسه با پرونده های کره شمالی و لیبی، تایید برجام توسط شورای امنیت، لغو تمامی تحریم های هسته ای و به رسمیت شناختن حقوق هسته ای ایران (هر چند به صورت محدود) و سازکار حل و فصل اختلافات برجام که از ماهیت ویژه برخوردار است، در زمره ی مهمترین و اصلی ترین ویژگی های برجام هستند که اگر طرف های مقابل به طور کامل به تعهداتشان پایبند می ماندند، موارد مذکور می توانستند موجب گردند که برجام به عنوان شیوه ای بدیع و ابتکاری، خود را به عنوان یک الگو برای حل و فصل اختلافات هسته ای و دیگر اختلافات بین المللی معرفی کند. خروج یکجانبه آمریکا از این سند و بازگشت تحریم های ثانویه این کشور و نیز پایبندی بسیار ناقص کشورهای اروپایی به برجام، امر مذکور را با ابهامات و تردیدهای فراوان روبرو ساخت و نشان داد که برجام نمی تواند چندان در این زمینه ، نقش آفرین باشد.