سر صدیقین نبودن برهان های سینوی از منظر ملاصدرا

از اهم مباحث در فلسفه اولی اثبات واجب الوجود است. واجب الوجود موجودی است که وجودش وابسته به هیچ چیز دیگری نیست و برهان خلقی برهانی است که وجود خدا به واسطه وجود خلقش اثبات می شود و این نوعی وابستگی در اثبات وجود خدای متعال است و خلق به گونه ای بیگانه از خداست ازاین رو باید متلزم شد که بیگانه در اثبات واجب مداخله دارد. اما فیلسوفان در اندیشه اثبات خدای متعال توجه کرده اند که اگر اثبات وجود خدا به بیگانه وابسته نباشد، بل صرفا به خود متکی باشد، بهتر است. بنابراین همانطور که وجودش مبتنی بر خلقش نیست، اثباتش هم مبتنی بر خلقش نباشد، بهتر است. این نوع برهان را صدیقین نامیده اند و ابن سینا مدعی است که چنین برهانی را تقریر کرده است؛ چرا که وجود عینی در متن خارج، که نافی سفسطه است، یا واجب است یا ممکن و در هر دو حال واجب اثبات می شود و بر این اساس مدعی است برهانش صدیقین است؛ چرا که اثبات وجود خدا مبتنی بر بیگانه، یعنی خلقش نیست. اما ملاصدرا با تاکید بر درستی برهان ابن سینا آن را صدیقین نمی داند. نوشتار حاضر بر اساس تحلیل برهان ابن سینا و تحلیل نقدهای ملاصدرا سر صدیقین نبودن برهان ابن سینا را از منظر ملاصدرا نشان می‎دهد. بنابراین طیفی از برهان ها که از برهان ابن سینا تبعیت کرده اند، صدیقین نیست. البته این دسته برهان ها برتر از برهان خلقی اند و ازاین رو از نظر ملاصدرا برهان ابن سینا قریب به منهج صدیقین است. در پایان اشاره خواهیم کرد که چرا برهان ملاصدرا صدیقین است.