جایگاه سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی (ره)

در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) نگاه ویژه ای به مردم وجود دارد. از طرفی موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از چالش های حکمرانی محل بحث های نظری گسترده در سطوح تحلیل متفاوت است. در این راستا، مقاله حاضر، با هدف بررسی جایگاه مولفه های سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی (ره) از روش تحلیل محتوای کمی استفاده و دو فرضیه را آزمون نمود. تحلیل محتوا با واحد تحلیل پاراگراف در 22 جلد از کتاب صحیفه امام انجام شد. اولویت مولفه های سرمایه اجتماعی براساس تحلیل محتوای صحیفه امام حاصل از فرض نخست بدین شرح است: ارزش ها و هنجار ها، پیوندهای اجتماعی، اعتماد عمومی، مشارکت و در نهایت آگاهی اجتماعی. همچنین در فرض دوم محرز شد که محتوای موجود در مولفه های سرمایه اجتماعی در دیدگاه امام خمینی (ره) با عناصر موجود در نظریه های رایج سرمایه اجتماعی، تفاوت های اساسی و ماهوی دارد. نتیجه کلی این پژوهش حاکی از این است که با توجه به آن چه در قالب مولفه های سرمایه اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (ره) بررسی شد، مفهوم "ظرفیت اعتلای اجتماعی" مفهومی رساتر و شیواتر برای جوهره این مفاهیم است.