مشخصات توزیع، رهاسازی، رفتار زیست محیطی و ارزیابی خطرکادمیوم در پسماندهای معدن سرب-روی

معدن سرب و روی انگوران-زنجان بزرگترین تولید کننده سرب و روی در ایران و بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه است. حجم پسماندهای تولید شده توسط این معدن بسیار زیاد می باشد که متاسفانه بدون عملیات حفاظتی در نواحی مختلف استان زنجان انباشته می شود. این پسماندها حاوی فلزات سنگین مختلفی مخصوصا کادمیوم هستند که دفع و یا پخش آن ها در محیط زیست می تواند اثرات بسیار مخربی را بر منابع آب و خاک داشته باشد. درمطالعه حاضر به بررسی غلظت، توزیع و رفتار آبشویی و رهاسازی کادمیوم از نمونه پسماندهای این معدن (S1 و S2) پرداخته شده است. به منظور بررسی توزیع کادمیوم در بین اجزاء مختلف پسماندها از روش عصاره گیری متوالی و برای طبقه بندی پسماندها از نظر سطح خطر زیست محیطی از پروتکل های آبشویی روش ویژه سمیت (TCLP) روش آبشویی بارندگی مصنوعی (SPLP)، روش آبشویی مزرعه (FLT) و روش عصاره گیری شیرابه (LEP) استفاده گردید. همچنین تاثیر زمان تماس، اندازه ذرات، نسبت مایع به جامد و پی اچ بر رهاسازی کادمیوم از پسماندها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که رهاسازی کادمیوم در دامنه اندازه ذرات مختلف یکسان است و با افزایش زمان آبشویی رهاسازی کادمیوم تقریبا به یک مقدار ثابت می رسد. همچنین مشخص گردید که رفتار رهاسازی کادمیوم حالت کاتیونی داشته و انحلال پذیری کنترل کننده غلظت کادمیوم در محلول آبشویی است. هر دو پسماند بر مبنای شاخص تحرک در گروه بقایای بسیار پر خطر قرار گرفتند. نتایج آزمایش TCLP نیز نشان داد که پسماند ها جزء بقایایی هستند که باید با عملیات مدیریتی بسیار مناسب حفاظت شوند، زیرا پتانسیل بالایی برای ایجاد آلودگی در منابع آب و خاک دارند.