پژوهشی در سفالینه های قالب زده محوطه زلف آباد فراهان

از ویژگی های منحصربه فرد سفال های دوره ایلخانی تنوع در ساخت سفال ها با تکنیک ها و شیوه های مختلف سفالگری و تنوع در تزیین سفال هاست. سفال با تزیین قالب زده، یکی از گونه های سفالی رایج در دوره ایلخانی است که برخلاف سایر گونه های سفالی دیگر کمتر به آن توجه شده است. طی دو فصل کاوش در سال های 1388و 1389 در محوطه تاریخی زلف آباد فراهان شواهدی از تولید سفال ازجمله جوش کوره، سفال های تغییر شکل داده شده، توپی کوره و سه پایه های سفالی به دست آمد. در میان سفالینه ها و قطعات سفالی، نمونه هایی از قالب و سفال های قالب زده دوره ایلخانی وجود دارد که با نقوش مختلف حیوانی، کتیبه و گیاهی تزیین شده اند. اهمیت این داده تاریخی سبب شد تا به بررسی و مطالعه سفال های قالب زده مکشوف از این محوطه بپردازیم. مطالعه تزیینات این گونه سفالی از حیث پیوند فرهنگ ایران دوران اسلامی با ایران پیش از اسلام و رهیافت نمادها و نشانه هایی برگرفته از تفکر اسلامی برروی سفال به علاوه تلفیق فرهنگ ایرانی پیش از اسلام-مغولی در تزیین، حایز اهمیت است. پژوهش حاضر براساس مطالعه سفال های قالب زده به دست آمده از کاوش های محوطه تاریخی زلف آباد فراهان گذارده شده است تا از این طریق بتوان عدم اطلاعات کافی درخصوص این نوع سفال را تاحدودی جبران کرد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر کاوش های میدانی و مطالعات کتابخانه ای جهت پاسخ به پرسش هایی هم چون، مهم ترین دلایل اطلاق سفال های قالب زده زلف آباد به دوره ایلخانی و بومی بودن آن ها چیست؟ و میزان تاثیرپذیری تزیینات این نوع سفال ها از فرهنگ های مختلف تا چه اندازه ای بوده است؟ انجام شده است. براساس کشف سکه های مربوط به دوره ایلخانی، سفال های قلم مشکی و سفال نوع سلطان آباد، این گونه سفالی متعلق به دوره ایلخانی است. وجود سه پایه های سفالی، توپی های کوره، جوش کوره و قطعات سفال های تغییر شکل داده شده، نشان از تولید سفال در محل و بومی بودن سفال ها دارد؛ هرچند الگوهای کهن ایرانی برروی این گونه سفالی رایج بوده، ولی در این دوره برخی از تزیینات هم چون دم شیر به شکل اژدها متوثر از فرهنگ چینی-مغولی است.