فهرست مطالب
نشریه پژوهش های باستان شناسی ایران
پیاپی 26 (پاییز 1399)
- تاریخ انتشار: 1399/10/08
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحات 7-32
برای چند دهه است که اطلاعات باستان شناختی از محوطه های فراپارینه سنگی و نوسنگی زاگرس مرکزی محدود به نتایج پژوهش های دهه های 60 و 70 م. است و نتایج اغلب بررسی های جدید، به ویژه در منطقه کرمانشاه به عنوان بخش مهمی از زاگرس مرکزی، تاکنون منتشر نشده است. به همین دلیل وضعیت پراکندگی محوطه های این دوران، مواد فرهنگی، وضعیت بهره برداری از منابع زیست محیطی و الگوی استقراری در این منطقه هم چنان در هاله ای از ابهام است؛ از این رو، بررسی های جدید و انتشار نتایج آن ها می تواند برخی از این معضلات را تا حدودی حل کند. این نوشتار با رویکرد توصیفی-تحلیلی تلاش می کند به پرسش های مختلفی ازجمله ماهیت استقرارها و محوطه های دوره های مورد مطالعه، ویژگی های مواد فرهنگی آن ها و میزان تاثیر یا ارتباط این مواد فرهنگی با مناطق پیرامون پاسخ داده شود. فرض این پژوهش بر این پایه استوار بود که همچون سایر محوطه های واقع در منطقه کرمانشاه محوطه های شناسایی شده باید روستاهای کوچک و بزرگی باشند که مواد فرهنگی آن ها تحت تاثیر سنت سراب-سیاه بید بوده است. بررسی این فصل تنها محدود به تراس های قدیمی جنوب رودخانه رازآور، برخی از اراضی بایر کوهپایه ای، دامنه های صخره ای، ارتفاعات جنوب رودخانه و اراضی کشاورزی سطح تراس های قدیمی بود، که در نتیجه 6 محوطه دوره نوسنگی شناسایی گردید که مهم ترین آن ها تپه سالارآباد است. چشم انداز طبیعی و زمین شناسی، میزان نهشته های باستان شناختی، وسعت و توپوگرافی محوطه نشان می دهد که سالارآباد احتمالا استقراری مهم مشابه تپه شیخی آباد در این دره بوده است. به نظر می رسد در منطقه کرمانشاه معمولا استقرارهای بزرگ و مهمی از دوره نوسنگی در بخش های مستعد دره ها و دشت های میان کوهی وجود دارد؛ گنج دره، شیخی آباد، قزانچی، چیاجانی و اکنون سالارآباد. یافته های دوره با سفال، حاکی از رواج سنت های سفالی سراب و سیاه بید در این دره است و نشان می دهد در دوره نوسنگی جدید نیز یکپارچگی مشهودی در مواد فرهنگی این نواحی وجود دارد.
کلیدواژگان: نوسنگی، زاگرس مرکزی، کرمانشاه، رازآور، سالارآباد -
صفحات 33-54محوطه های حاشیه بیابان به عنوان یک گونه از استقرارهای عصر مفرغ، به واسطه شرایط زیستی متفاوت و نامساعد، از سایر محوطه ها ایجاد شده اند. تاکنون یک مطالعه مقایسه ای راجع به چگونگی و علل تشکیل، رشد و افول این نوع از استقرارها انجام نشده است. باوجود این تفاوت های محیطی، تحلیل ها و تفاسیر راجع به تشکیل، پیشرفت و سقوط همه محوطه های عصر مفرغ با یک معیار و سنجش یکسانی ارزیابی می شوند، اما محوطه های حاشیه بیابانی عمدتا دارای شرایط سخت زیست محیطی و فاقد بسیاری از فاکتورهای پایدار بوم شناختی، برای یک اسکان پایدار هستند. حوزه بیابانی مورد مطالعه بین دره رود سند و ایران قرار گرفته است. اهداف اصلی پژوهش، شامل درک شیوه معیشت و گاهنگاری تطبیقی این مناطق بود که در طی آن درک مناسبی از روند شکل گیری، پیشرفت و فروپاشی محوطه های حاشیه بیابان و الگوهای معیشتی در موقعیت بیابانی میسر گشت. روش پژوهش برمبنای روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفته است. پرسش های پژوهش عبارتنداز: 1-گاهنگاری تطبیقی ظهور، پیشرفت و فروپاشی محوطه های عصر مفرغ حاشیه بیابان چگونه بوده است؟ 2- شیوه های معیشتی محوطه های عصر مفرغ حاشیه بیابان چگونه بوده است؟ و چه عواملی در شکل گیری و پیشرفت محوطه های عصر مفرغ حاشیه بیابان موثر بوده اند؟ شواهد به دست آمده، نشان می دهد که ظهور محوطه های عصر مفرغ در این مناطق در اواخر هزاره چهارم پیش ازمیلاد، توسعه آن ها در اواسط هزاره سوم پیش ازمیلاد و افول آن ها در اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش ازمیلاد بوده است. علاوه بر آن، شیوه معیشتی این محوطه ها در ابتدا مبتنی بر منابع کشاورزی و دامداری و سپس در مرحله توسعه، عمدتا برمبنای دسترسی به منابع معدنی، راه های تجاری و فعالیت های صنعتی بوده است. نتایج گویای ساختار متفاوت معیشتی و اقتصادی جوامع حاشیه بیابان به نسبت سایر محوطه های عصر مفرغ است.کلیدواژگان: محوطه حاشیه بیابان، عصر مفرغ، محیط، تجارت، صنعت، معادن
-
صفحات 55-74
عوامل محیطی همواره در شکل گیری و چگونگی استقرارهای انسانی نقش تعیین کننده ای داشته اند. یکی از این عوامل محیطی «کارست» نام دارد. مناطق کارستی شرایط جغرافیایی بسیار ویژه ای دارند که در این پژوهش برروی تاثیر کارست بر شکل گیری و تداوم استقرارهای ایلامی شهرستان اردل مطالعه شده است. ویژگی های چشم انداز کارست، مانند «خاک» نه چندان مناسب برای کشاورزی و دسترسی دشوار به آب سطحی، به گونه ای است که برای زندگی یک جانشینی چندان مناسب نیست؛ هم چنین عوامل جغرافیایی دیگر مرتبط با کارست از جمله شیب زمین، دوران زمین شناسی و ارتفاع از سطح دریا در مورد استقرارهای ایلامی شهرستان اردل به گونه ای هستند که تنها زندگی کوچ نشینی را در بخش هایی از این چشم انداز میسر کرده است. این درحالی ست که برخی از پژوهشگران زندگی کوچ نشینی در فلات ایران در دوران تاریخی را چندان ممکن نمی دانند؛ از این رو در پژوهش حاضر پرسشی که مطرح شده آن است که، نقش کارست در شکل گیری استقرارهای ایلام قدیم و میانه در شهرستان اردل به چه صورت بوده و این چشم انداز چه تاثیری در زندگی کوچ نشینی در این منطقه طی دوره ایلام قدیم و میانه داشته است؟ روش مدنظر در اینجا، ترسیم نقشه های GIS با مشخص کردن گستره کارست و پراکنش محوطه های ایلامی نسبت به آن ها است. در کنار آن، توجه به منابع تاریخی نیز می تواند راهگشا باشد و شاید بتوان با مطالعه ی جای نام های ایلامی، برخی از جای نام های آن را در منطقه یادشده جایابی نمود؛ به عنوان نمونه برخی از محققان جای نام «لو.سو» را برای حدود منطقه بختیاری پیشنهاد داده اند. جای نامی که بخشی از منطقه «سیمشکی» بوده و احتمالا مردمانی کوچ نشین داشته است؛ در واقع شهرستان اردل به عنوان بخشی از منطقه بختیاری با حداقل 65% استقرار کوچ نشینی در دوره ایلام که در پژوهش حاضر مشخص گردید، می تواند نمونه ای از معیشت کوچ نشینی در دوره ایلام قدیم و میانه و در منطقه سیمشکی در هزاره های سوم و دوم پیش ازمیلاد باشد که در چشم انداز کارست و با توجه به منابع محیطی آن شکل گرفته است.
کلیدواژگان: کارست، شهرستان اردل، دوره های ایلام قدیم و میانه، لو.سو، معیشت کوچ نشینی -
صفحات 75-96تاکنون و در رابطه با پیشنهاد های ارایه شده درباره کارکرد برخی عناصر یافت شده داخل نیایشگاه های ساسانی به یافته های نواحی جنوب ایران توجه نشده و بیشتر براساس یافته های غرب ایران نتیجه گیری شده است. تا به امروز در تعدادی از محوطه های ساسانی جنوب ایران، علاوه بر یافت شدن تعدادی پایه سنگی و گچی که معمولا به نام «پایه آتشدان» تفسیر شده اند، تعدادی سکوهای سنگی-گچی نیز یافت شده که می تواند در کنار این پایه ها تحلیلی نوین از فرهنگ مذهبی دوره ساسانی در جنوب ایران ارایه دهد. در این پژوهش سعی گردیده تا براساس شواهد باستان شناختی مناطق جنوبی ایران، به ویژه نواحی شرقی فارس و غرب کرمان و مقایسه و سنجش آن ها با یافته های سایر مناطق، منابع مکتوب و رسومات مرتبط با زرتشتی گری، به نحوه کارکرد این عناصر پی برد. مهم ترین پرسش پژوهش عبارتنداز: سکوهای مورد مطالعه چه کاربردی داشته اند؟ فرضیه ای که می توان برای این پرسش درنظر گرفت کاربری مذهبی عناصر یاد شده است. تحقیق پیش رو از منظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی و توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات در آن، بدین ترتیب است که در مرحله نخست، به صورت میدانی-کتابخانه ای یافته های مرتبط با موضوع پژوهش موردمطالعه و سنجش با سایر سازه های مشابه و هم راستا قرارگرفته و سپس سعی شده تا به صورت کتابخانه ای نتایج به دست آمده از نخستین مرحله با منابع مکتوب و رسومات آیین زرتشتی منطبق سازی شوند. برآیند حاصل از این پژوهش این نکته را مطرح می کند که احتمالا کاربرد سکوهای سنگی-گچی به دست آمده از برخی محوطه های مذهبی دوره ساسانی در جنوب ایران با سکوها و پایه های گچی موجود در برخی نیایشگاه های ساسانی به ویژه در غرب ایران که به «سکوی Tشکل» معروفند، یکسان بوده و می توان کارکرد این گونه عناصر را در رابطه با مراسمی هم چون «یزشن» و فضاهای دربرگیرنده این عناصر را نیز به عنوان «یزشنگاه» یا «اورویسگاه» تفسیر نمود. این نوشتار از این منظر می تواند موردتوجه و اهمیت باشد که سعی در ایجاد رابطه میان شواهد باستان شناختی و منابع مکتوب به منظور تعیین کارکرد برخی عناصر داخلی نیایشگاه های ساسانی دارد.کلیدواژگان: دوره ی ساسانی، سازه های مذهبی، کرمان، فارس، سکو
-
صفحات 97-118«پل» از گذشته همچون یک گونه معماری، همواره به عنوان عامل ارتباطی وجود داشته و کاربردی بودن آن موجب شده است تا پژوهشگران کمتر به جنبه محیطی و بستر طبیعی ساخت آن توجه کنند. این درحالی ست که شکل گیری پل ها در راستای پاسخ گویی به شرایط زمینه ای بوده و محیط و بستر در شکل گیری نوع و ساختار پل تاثیرگذار بوده است. پل در مناطق ناهموار، مصداق بارزی از معماری متاثر از بستر طبیعی است. پل در مناطق ناهموار معیارهای بنیادی متفاوتی دارد که نیازمند مطالعه و پژوهش برای شناسایی این تفاوت ها است. هدف این پژوهش مطالعه چگونگی شکل گیری معماری پل ناهموار با درنظر گرفتن سه مولفه کارکرد، کالبد و سازه می باشد. روش پژوهش توصیفی -تحلیلی و تاریخی-تطبیقی مبتنی بر مطالعات اسنادی و کتابخانه ای براساس منابع و اطلاعات تاریخی است. بدین صورت که در گام اول این پژوهش، شناسایی و بررسی آماری پل ها از منظر بستر طبیعی، عوامل مختلف موثر در شکل گیری و تحول پل ها مطالعه گردیده تا در گام دوم، در سامانه سه گانه کارکرد، کالبد و سازه آن ها مورد تحلیل قرار گیرد و دسته بندی برای متغیرهای معماری پل ارایه شود. در این راستا، مدل سه گانه برگرفته از سامانه بنیادی سه گانه ویترویوس اصل اساسی پژوهش قرار گرفت. در گام سوم، بر پایه مطالعات تطبیقی، اطلاعات جمع آوری شده در مبانی و ساختار تحقیق و عوامل موثر بر شکل گیری معماری پل ناهموارها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد کارکرد پل در مناطق ناهموار به صورت عامل ارتباطی برروی دره است و در کالبد و ظاهر آن اثری از تزیینات و عنصر الحاقی نبوده و ساختار و بسترسازی مستحکم از اهمیت ویژه ای در آن برخوردار بوده که شامل سنگ و آجر می باشد. درنتیجه، پل در مناطق ناهموار سبب پدید آمدن سامانه بنیادی مختص آن منطقه شده است که به صورت پیش زمینه ذهنی برای طراحان درنظر گرفته شود.کلیدواژگان: پل سازی، معماری، بستر ناهموار، پل های تاریخی
-
صفحات 119-140از ویژگی های منحصربه فرد سفال های دوره ایلخانی تنوع در ساخت سفال ها با تکنیک ها و شیوه های مختلف سفالگری و تنوع در تزیین سفال هاست. سفال با تزیین قالب زده، یکی از گونه های سفالی رایج در دوره ایلخانی است که برخلاف سایر گونه های سفالی دیگر کمتر به آن توجه شده است. طی دو فصل کاوش در سال های 1388و 1389 در محوطه تاریخی زلف آباد فراهان شواهدی از تولید سفال ازجمله جوش کوره، سفال های تغییر شکل داده شده، توپی کوره و سه پایه های سفالی به دست آمد. در میان سفالینه ها و قطعات سفالی، نمونه هایی از قالب و سفال های قالب زده دوره ایلخانی وجود دارد که با نقوش مختلف حیوانی، کتیبه و گیاهی تزیین شده اند. اهمیت این داده تاریخی سبب شد تا به بررسی و مطالعه سفال های قالب زده مکشوف از این محوطه بپردازیم. مطالعه تزیینات این گونه سفالی از حیث پیوند فرهنگ ایران دوران اسلامی با ایران پیش از اسلام و رهیافت نمادها و نشانه هایی برگرفته از تفکر اسلامی برروی سفال به علاوه تلفیق فرهنگ ایرانی پیش از اسلام-مغولی در تزیین، حایز اهمیت است. پژوهش حاضر براساس مطالعه سفال های قالب زده به دست آمده از کاوش های محوطه تاریخی زلف آباد فراهان گذارده شده است تا از این طریق بتوان عدم اطلاعات کافی درخصوص این نوع سفال را تاحدودی جبران کرد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر کاوش های میدانی و مطالعات کتابخانه ای جهت پاسخ به پرسش هایی هم چون، مهم ترین دلایل اطلاق سفال های قالب زده زلف آباد به دوره ایلخانی و بومی بودن آن ها چیست؟ و میزان تاثیرپذیری تزیینات این نوع سفال ها از فرهنگ های مختلف تا چه اندازه ای بوده است؟ انجام شده است. براساس کشف سکه های مربوط به دوره ایلخانی، سفال های قلم مشکی و سفال نوع سلطان آباد، این گونه سفالی متعلق به دوره ایلخانی است. وجود سه پایه های سفالی، توپی های کوره، جوش کوره و قطعات سفال های تغییر شکل داده شده، نشان از تولید سفال در محل و بومی بودن سفال ها دارد؛ هرچند الگوهای کهن ایرانی برروی این گونه سفالی رایج بوده، ولی در این دوره برخی از تزیینات هم چون دم شیر به شکل اژدها متوثر از فرهنگ چینی-مغولی است.کلیدواژگان: فراهان، محوطه زلف آباد، سفال اسلامی، تزئینات قالب زده، دوره ایلخانی
-
صفحات 141-162از زمان آفرینش شاهنامه فردوسی این اثر مورد توجه پادشاهان و صاحب منصبان بوده و در ادوار مختلف، به فرمان آن ها، نسخ نفیسی از آن به دست برجسته ترین هنرمندان هر عصر ساخته شده است. در تاریخ نگارگری ایران، سه نسخه شاهنامه اهمیت ویژه ای دارند؛ شاهنامه بزرگ مغول (دموت) مربوط به اواخر دوره ایلخانی، شاهنامه بایسنقری متعلق به دوره تیموری و شاهنامه شاه طهماسبی (هوتون) مربوط به اوایل دوره صفوی. به فراخور موضوع داستان ها، شماری از نگاره های هر سه نسخه، دارای تصاویری از ابنیه سلطنتی هستند و نگارگران در ترسیم هر چه بهتر بناها و تزیینات آن ها به ویژه کاشی کاری، تلاش و دقت بسیار کرده اند. بناها دارای کتیبه هایی هستند که هر یک سیمای کتیبه های ساخته شده در دوره های خود را به خاطر می آورند. پژوهش حاضر می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد که، کتیبه نگاری در هر یک از سه نسخه به تفکیک، با چه شاخصه های متفاوت بصری ترسیم شده و این ویژگی ها در نوع و رنگ خط، محل قرارگیری، رنگ و تزیینات زمینه و مضامین، چگونه نمود یافته است؟ و در گذر از یک دوره به دوره بعد چه تحولاتی در آن ها پدید آمده است؟ با توجه به اهمیت نگاره ها در پژوهش های باستان شناسی، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی سیر تحولی و مقایسه کتیبه نگاری بناهای سلطنتی از اواخر دوره ایلخانی تا اوایل صفوی برمبنای نگاره های سه نسخه شاهنامه فردوسی (شاهنامه بزرگ مغول، شاهنامه بایسنقری و شاهنامه طهماسبی) است. اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است. کتیبه های بناها، در دوره مغول با خط کوفی و در دوره تیموری با خطوط کوفی و ثلث، اغلب مضامین سیاسی و مذهبی دارند؛ و در دوره صفوی، کتیبه های ثلث و نستعلیق مضامین دعایی، اخلاقی و عرفانی را تداعی می کنند. در دوره تیموری از نقوش اسلیمی و در دوره صفوی از نقوش اسلیمی و ختایی، برای تزیین زمینه کتیبه ها استفاده شده است.کلیدواژگان: نگارگری، کتیبه نگاری، شاهنامه بزرگ مغول، شاهنامه بایسنقری، شاهنامه شاه طهماسبی
-
صفحات 163-188در دوران اسلامی، آرایه های مبتنی بر کتیبه در سطوح معماری، فارغ از مسایل هنری و زیباشناختی، مملو از مفاهیم معنوی و عرفانی در قالب شعایرالله و ادعیه مذهبی هستند. هدف پژوهش حاضر، شناخت ارتباط فضای معماری و مفاهیم کتیبه ها به منظور یافتن دلایلی منطقی برای چرایی انتخاب و استفاده از آیات موجود در کتیبه ها نسبت به محل استفاده از آن ها است. «مدرسه خان» و مساجد «مشیرالملک» و «نصیرالملک» شیراز مربوط به دوره صفوی و قاجار، دارای تزیینات معماری جالب توجه از منظر هنری و زیبایی شناسی هستند و هر سه بنا کاربری آموزشی-دینی دارند؛ از این رو، به منظور تبیین ارتباط میان مضامین کتیبه ها و شکل و فضای معماری مورد بررسی قرار گرفته اند تا بر این اساس بتوان ارتباط موجود میان مضامین کتیبه ها با کالبد معماری بنا را مورد مطالعه قرار داد. مهم ترین پرسش های پژوهش عبارتنداز: 1. کتیبه های موجود در مدرسه خان، مسجد مشیرالملک و نصیرالملک از لحاظ مفهومی و موضوعی چه مواردی را شامل می شوند؟ 2. ارتباط میان مضامین کتیبه های مدرسه خان، مسجد نصیرالملک و مشیرالملک با فضای معماری چیست؟ در فرآیند پژوهش، به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از بررسی های میدانی برای مستندسازی و خوانش متون و مضمون کتیبه های موجود در بناها و از روش توصیفی-تحلیلی برای معرفی، دسته بندی و یافتن ارتباط های تطبیقی آن ها استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که چرخش کتیبه ها با توجه به مضامین مذهبی و معنوی، به صورتی است که در بدنه های بنا آیاتی در: مضامین، تسبیح و نیایش، صبح، خداوند، بهشت، انسان و قیامت، اسامی امامان، احادیث مرتبط با کاربری و فضای نصب آن و کتیبه های خبری و ساخت بنا وجود دارد. از نکات قابل توجه نصب آیات سوره های با مضمون: صبح، نور و خورشید در بدنه های شرقی و غربی است؛ بنابراین می توان گفت ارتباط مفهومی بین مضمون کتیبه در بخش های مختلف با کالبد در بناهای مورد مطالعه وجود دارد و هنرمند با آگاهی دست به انتخاب و نصب آن زده است.کلیدواژگان: مدرسه خان شیراز، مسجد نصیرالملک، مسجد مشیرالملک، همخوانی کتیبه و معماری، مضمون و محتوا
-
صفحات 189-214یکی از عناصر اصلی باقی مانده از بافت کهن شهر اردبیل، خانه های تاریخی است. با توجه به شیوه زندگی و رشد شهر نشینی در طی سالیان اخیر، بسیاری از این بناها تخریب و یا در معرض نابودی قرار گرفته اند. با توجه به این امر، معرفی و گونه شناسی خانه های تاریخی شهر اردبیل و عناصر کالبدی و نگرش های فرهنگی و اجتماعی بر ساخت آن ها ضروری است. روش تحقیق به صورت تاریخی-تحلیلی بوده و گرد آوری اطلاعات برپایه مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش هاست؛ از نظر کالبدی خانه های این شهر را به چند گونه می توان تقسیم کرد؟ چه ویژگی هایی بر ساختار کلی آن ها تاثیرگذار بوده اند؟ نتایج پژوهش حاضر دسته بندی خانه های تاریخی شهر براساس ویژگی های پلان و شکل حیاط، جهت گیری بنا و تالار اصلی، مشخصات سردر خانه ها و نحوه ورود به فضاهای مختلف بنا، اهمیت بازشوها و نسبت اندازه آن ها، مصالح و سازه و تزیینات به کار رفته در آن ها است. بر این اساس می توان آن ها را از لحاظ گونه شناسی به چهار دسته تقسیم بندی کرد: دوره قاجار با فرم درون گرایی، شامل گونه اول: خانه هایی با طرح حیاط صلیبی شکل با بافت فشرده و تودرتو، گونه دوم: خانه های چند قسمتی با چند حیاط و یا نمای اصلی، در دو مورد در کنار فضاهای تجاری. گونه سوم: خانه هایی با طرح ایوان دار با داشتن تناسب بازشوی بزرگ. گونه چهارم: در دوره پهلوی اول با فرم برون گرایی، بناهایی با استقرار توده حجمی در یک سمت بالاتر از سطح حیاط، با تاکیدبر اهمیت به نمای بیرونی بنا؛ هم چنین الگوهای فرهنگی و اجتماعی مانند: توجه بر رعایت اصل محرمیت در قسمت های مختلف بنا، تفکیک فضاهای ساختمانی در مقیاس عظیم با دارا بودن فضای عمومی، خصوصی و خدمه و در مقیاس کوچک تر، به صورت بناهایی با آذین بندی زیاد و یا ساده نشان از رتبه بندی اجتماعی صاحب خانه ها می رساند. در خانه های دوره پهلوی در الگوهای فرهنگی و اجتماعی تغییرات عمده ای به وجود آمد، الگوبرداری از معماری غربی؛ در مواردی چون: حذف حیاط اندرونی، توجه به تزیینات بیرونی بنا و استفاده از پله های داخلی به صورت آشکار و برروی محور میانی خانه قابل مشاهده است.کلیدواژگان: اردبیل، خانه های تاریخی، دوره قاجار، دوره پهلوی اول، گونه شناسی خانه ها
-
صفحات 215-232بقاع متبرکه امام زادگان، یکی از مهم ترین زیارتگا ه ها در نزد مردم ایران است که همواره مورد تعظیم و تکریم قرار می گیرند. وجود مرقد مطهر امام هشتم شیعیان حضرت امام رضا(ع) در شهر مشهد و ارادت قلبی ایرانیان به علویان از ابتدای تاریخ اسلام باعث مهاجرت آنان به ایران و درنتیجه پراکندگی بقاع متبرکه در پهنه جغرافیایی این سرزمین شده است. در هر منطقه و با توجه به ویژگی های اقلیمی و نیز رونق انواع هنرها و توجه به اعتقادات و آیین های مذهبی همان منطقه، بنای داخلی مقابر امام زادگان به صورت های مختلف آراسته شده و جلوه گاه هنرهای گوناگون بوده است. یکی از این زیارتگاه ها، بقعه «سید حمزه» در شهر تبریز است. برروی درب داخلی این بنا تزیینات فلزی مختلفی مشتمل بر صورتک ، پنجه و کتیبه هایی از آیات و عبارات دعایی نصب شده است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی انواع و ویژگی های هنر فلزکاری آذربایجان در دوران معاصر است. بر این اساس و با توجه به منع تصویرگری و شمایل سازی در اماکن مقدس، پژوهش حاضر قصد دارد ضمن بررسی نقوش آثار فلزی، علت نصب این صورتک ها برروی درب این مکان را بررسی کند. پرسش های اصلی این پژوهش عبارتنداز: آثار فلزی نصب شده بر درب بقعه امام زاده سید حمزه چه ویژگی هایی دارند؟ با توجه به منع تصویرگری بالاخص در مکان مذهبی، دلایل نصب این آثار فلزی بر درب بقعه امام زاده چه بوده است؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش ها از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است. اطلاعات و داده های موردنیاز این تحقیق از طریق میدانی با مشاهده آرایه های فلزی نصب شده بر درب و نیز روش کتابخانه ای گردآوری شده و روش تجزیه و تحلیل داده ها با توجه به موضوع تحقیق کیفی است. نتایج تحقیق نشان می دهد این اشیاء از فلزات کم بها و تحت تاثیر هنر عامه عصر قاجار ساخته شده اند. اهمیت و جایگاه این مکان در باور عامه مردم، عامل نصب این اشیاء بر درب امام زاده و نوعی ابزار برای ادای نذر مسلمان حاجتمند بوده است.کلیدواژگان: بقعه امامزاده سید حمزه، تبریز، تزئینات فلزی، صورتک، هنر عامه
-
صفحات 233-254
هنرمندان گذشته ما می دانستند که از «چه چیز»، «چه مقدار» و «در کجا» استفاده کنند و به این صورت هنر و معماری غنی ما تداوم داشت. مسکن معاصر از الگوی مسکن سنتی که آمیخته با فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی بوده، فاصله گرفته است. از بین بردن شکاف ایجاد شده بین دو الگوی سنتی و معاصر، نیازمند بازیابی ارزش ها و اصول مورد توجه معماری سنتی می باشد. شکل خانه متاثر از عوامل متعددی است که تمامی آن ها از نظر میزان اهمیت و تاثیرگذاری در یک سطح قرار ندارند. فضاهای زیستی در هر منطقه، تحت تاثیر خاستگاه های فرهنگی، محیطی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن منطقه شکل گرفته است. هدف این پژوهش، نخست دستیابی به شاخص های موثر بر نظام استقرار فضایی مطلوب و سپس اولویت بندی این شاخص ها در ساختار فضایی مسکن ایرانی-اسلامی است. به این منظور پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که کدام عناصر، نقش پررنگ تری را در شکل دهی به نظام استقرار فضایی خانه های سنتی دارند؟ فرض بر این است که معمار در انتظام فضایی خانه سنتی، با توجه به اهمیت و اولویت هر فضا نسبت به فضای دیگر، به طراحی پرداخته است؛ بنابراین با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، ابتدا به استناد مطالعات کتابخانه ای و استخراج اصول پنج گانه «پیرنیا»، مبانی طراحی برای سازماندهی فضایی در خانه های سنتی، ارایه شده که شامل: زمینه و بافت، گونه های فضایی، محرمیت، هندسه، سلسله مراتب و ساخت و نیارش است؛ سپس با انجام تحقیق میدانی، نمود آن در ساختار فضایی خانه تاریخی ادب سمنان با استفاده از نمودارهای توجیهی نحو فضا و نرم افزار Depthmap مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در آخر با توجه به بررسی و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، ترتیب قرارگیری فضاها در انتظام فضایی خانه ادب سمنان به کمک روش تصمیم گیری چند معیاره «تاپسیس»، به ترتیب: هشتی، ورودی، تابستان و زمستان نشین، حیاط، مهمان خانه، مطبخ (آشپزخانه)، سرویس بهداشتی و انبار اولویت بندی شد. نتایج پژوهش نشان می دهد، معمار براساس باورهای فرهنگی و دینی، عوامل جغرافیایی و همسایگی منطقه و شکل زمین، فضاهای خانه سنتی را ساماندهی کرده است؛ بنابراین برای ارتقاء تفکر حاکم بر جامعه معماری و رسیدن به یک معماری برتر، شناخت و بهره برداری از معماری اصیل گذشته، سهم بسزا و قابل توجهی را به خود اختصاص می دهد.
کلیدواژگان: روند طراحی، نحوه چیدمان فضا، روش تاپسیس، خانه ادب سمنان -
صفحات 255-271
مجموعه ارگ بم، یکی از آثار شاخص معماری و شهرسازی تاریخی ایران به شمار می رود. این مجموعه شامل دو بخش «شارستان» و «حاکم نشین» است. یکی از بناهای مهم حاکم نشین، عمارت «خانه فرمانده قشون» است که در ورای حصار سوم قرار گرفته است. باوجود وقوع زمین لرزه سال 1382 ه.ش. بخش های قابل توجه ای از این عمارت آسیب ندیدند یا نسبت به عرصه عمومی مجموعه ارگ بم کمتر تخریب شدند. با وجودی که پس از آن رخداد طبیعی توجه ویژه ای به بررسی ویژگی های معماری، شهرسازی و باستان شناسی ارگ بم شد و پژوهش هایی نیز به انجام رسید، این عمارت و زمان ساخت و ویژگی های معماری و ساختاری آن، ناشناخته باقی مانده است؛ از این روی پژوهش پیش رو کوشیده است با مطالعات میدانی و کتابخانه ای و با تفسیر و تحلیل یافته ها با بهره گیری از رهیافت موسوم به تاریخی به مطالعه این عمارت بپردازد. پرسش های پژوهش عبارتند: 1- خانه فرمانده قشون در چه زمانی ساخته شده است؟ 2- این عمارت از چه ویژگی های معماری بهره مند است؟ یافته های تحقیق نشان می دهند تولید مصالح مرغوب که با ترکیب بهینه خاک رس و چسباننده مناسب به فرآوری مطلوب خشت انجامیده، باعث شده که ساختارهای معماری کمتر آسیب ببیند. این مهم در کنار دستورهای نیارشی مناسب ازجمله بهره گیری از بستر صخره ای حاکم نشین در برخی از قسمت ها و اتخاذ شیوه ای کارآمد در طراحی و اجرای برخی از عناصر معماری و نحوه انتقال نیروهای وارده بر آن ها در جرزها و دهانه های کناری، از دلایلی هستند که برخی از ساختارها را در مقابل نیروهای مخرب زمین لرزه با واکنش مناسب همراه ساختند. خانه فرمانده قشون از معدود عماراتی است که جهت جغرافیایی ساختمانش برخلاف راستای شرقی-غربی عموم واحدهای معماری، شمالی-جنوبی است؛ دلیل این امر، به ساختمان برج تاریخی کهن تری بازمی گردد که عمارت بر فرازش ساخته شد؛ چون در پناه ساختار بلند حاکم نشین قرار گرفته است، همانند بنای سربازخانه و اصطبل حکومتی از مخاطرات باد معروف «سیاه» که وزشی شمالی-جنوبی دارد، در امان ماند. قراین تاریخی و شواهد معماری نشان می دهند که این عمارت در سال های پس از رخداد تحصن دوم «آقاخان محلاتی» در سال 1258 ه.ق. ساخته شده است.
کلیدواژگان: ارگ بم، خانه فرمانده قشون، ویژگی های معماری، عناصر ساختاری
-
Pages 33-54The Desert eadge Sites as a species of settlements of the Bronze Age are composed of other Sites due to different and unfavorable living conditions. So far, a general comparison of how and why the formation, growth, and decline of all these settlements have not been done. Despite these environmental differences, analyzes and interpretations of the formation, progress, and decline of all Bronze Age sites are evaluated with the same criteria. But the marginal areas of desert are largely ecologically poor and lack many sustainable ecological factors for sustainable settlement. The study area of the desert is located between the Indus Valley and Iran and the evidence suggests that these regions appeared in the late fourth millennium, growth has been in the mid-third millennium and decline in the late third millennium and early second millennium BC and the livelihoods were initially based on agricultural and livestock resources and then at the apex of their expansion, largely on the basis of production, access to mineral and industrial, commercial and non-agricultural resources. The main questions included the livelihoods and chronology of this area and some of the goals were to identify and study the process of desert margins formation and the patterns of livelihoods in the desert, distance from the desert, It was further studied and understand the variables that represent the different livelihood, economic and productive structure of desert marginal communities from other Bronze Age sites are examined. The research method is based on historical-analytical method; The results indicate the peak of flourishing these areas in the middle of the third millennium and according to statistical comparisons, nature of many of the desert margin sites, depended on the intermediary role of these areas in economic transactions as an element and the driving force and industrial production and export of raw materials have been crucial to the development of these sites.Keywords: deserte edge, bronze age, Exchange
-
Pages 55-74
When it comes to the ancient settlement patterns and how to set in a region, the role of environment and its infrastructure in a geographical landscape will be highlighted. Distribution of population and human settlements in a geographical area has a great influence on the structure and function of human activities. Not only will these distribution patterns be affected by social and cultural factors, they were highly dependent on natural phenomena; because nature is a context of human geographical activities. In this paper we have studied and analyzed the role of environmental factors in spatial distribution and configuration of human settlements during the Elamite period in Ardal. Karst landscape is useful for nomadic people and we can understand this such of live in Elamite era among the archaeological evidence and Mesopotamian inscriptions. So far Ardal in Bakhtiyari mountains is a Karst landscape that is useful for nomadic people and in this paper we can see that 65% of Elamite sites are nomadism. The surrounding regions of Elamite centers (Susa and Anshan) have so far been rarely explored. One of such surrounding regions stretched across the norther of Elamite centers, covering certain areas of present-day provinces Isfahan and Chaharmahal and Bakhtiari. In addition, there are pottery samples from the Elamite Era found in Khuzestan (as one of the central districts of Elamite), even though they have rarely been explored in studies on the Elamite Era. This can be partly associated with the limited number of such pottery samples against their counterparts from the Elamite Era in Khuzestan. Nonetheless, the noteworthy point about this pottery type is the great similarity (discussed later) in Khuzestan to those recovered in Isfahan and Chaharmahal and Bakhtiari. Therefore, this study attempted to explore these regions from the Elamite Era through an interdisciplinary approach involving archeology, archeometry
Keywords: Karst, Ardal, Elamite era, Lu. Su, Nomadism -
Pages 75-96The proposed functions for some of the interior elements in the Sassanid fire temples have been always based on the finds in the western regions of Iran, while the same materials from the southern Iran have been neglected. The discovered stone and plaster bases which are usually interpreted as fireplaces’ bases have been observed in some sites on southern Iran, as well as several stone-plaster platforms which can give us some insightful information about the religious culture of Sassanid empire in the southern Iran. The present study tries to uncover the function of these architectural elements based on the archeological evidences from southern Iran especially eastern Fars and western Kerman and comparing them with the results obtained in other regions, written resources and also Zoroastrian traditions. The nature of the present study is historical and analytical – descriptive and the data collection method followed the field studies and library researches methods. All of the obtained and related evidences were collected and compared with the same monuments and finally the results were matched with the written sources and Zoroastrian traditions.The common points between the discoveries in eastern Fars and western Kerman and the evidences obtained from Takht-e Soleiman and Eslamabad-e Gharb is that in all them the platform have been extended until the center of the cruciform space. The results of the present research revealed that probably the stone – plaster platforms in the religious Sassanid sites in southern Iran are the equivalent of the plaster bases or platforms discovered in Sassanid fire temples in western Iran, known as the T-form platforms. Their function can be related to Yazišn and their surrounding space can be interpreted as the yazišngāh or urwīsgāh. The present study attempts to make a logical connection between the archeological evidences and written resources in order to identify the function of the interior architectural elements inside Sassanid fire temples.Keywords: Sassanid Period, Religious Structures, Fars, Kerman, Platform
-
Pages 97-118As architectural elements, bridges have served as connective structures since old times. The functional value of bridges is a reason why researchers have paid insufficient attention to environmental and climatic factors despite the fact that bridges are directly affected by contextual conditions in terms of their form and structure. It is not surprising that before bridges, as architectural elements, were constructed to overcome natural obstacles and in particular to pass across rivers and valleys, our ancestors used to face serious barriers that limited the expansion of human civilizations to other places. For instance, bridges that are built in areas with rugged terrain are characterized by fundamentally different criteria which require detailed research. Conducted through a descriptive-analytical and historical-comparative method based on comparative research, the present study aims to explore the formation of bridges in areas with rugged terrain in terms of the three principles of function, form and structure. The findings suggest that in mountainous areas with rugged terrain, bridges are often built over valleys to facilitate transportation, hence, lacking any sign of decoration or embellishment in the formal aspect. In addition, maintaining a solid structure and strong foundation work via the use of stone and bricks are of special importance. In conclusion, special topographic features in mountainous areas lead to specific subtleties in the bridge structure. In terms of function, bridges in areas with rugged terrain are built, in the first place, to facilitate transportation across natural obstacles, which made it impossible or difficult to pass across. From the physical perspective, because bridges in areas with rugged terrain are mostly built for their function and role in communication, less attention is paid to decoration. After all, in terms of structure, foundation work, subgrade construction and reinforcement for resistance and durability are of crucial importance to make possible the transportation of vehicles and pedestrians, all of which require the application of solid materials in mountainous areas with rugged terrain.Keywords: Bridge construction, Architecture, Uneven bed, Historic bridges
-
Pages 119-140An Insight into the Impressed Decorations on the Pottery from Zolfabad, Farahan, Iran Mohammadreza Nemati Research Institute for the Iranian Organization of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Mohamadreza1973@gmail.com Esmail Sharahi Markazi Province Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Directorate sharahi.esmaiel@yahoo.com Ali Sadraei Situated 48 km north of Arak in the Farahan plain, Zolfabad is one of the largest archaeological sites of the Islamic period in the Iranian province of Markazi. It has been identified as a large rural settlement and a center for pottery manufacture in the vast plain of Farahan, spanning the 6th-13th centuries AH/AD 12th-19th. During the two seasons of excavations evidence on pottery production was recorded at the site. Among the attested vessels and sherds, the Ilkhanid material with impressed decorations is of particular importance in that they bear a diversity of floral and animal motifs as well as inscriptions. The present work represented an attempt to explore the correlation of these motifs with the related decorative designs from the pre-Islamic as well as the Islamic times, but also to study the Iranian archetypes on these pieces and their combination with the Mongolian-inspired motifs. The study built on both fieldwork and library research. Close affinities were observed between the motifs in the Zolfabad assemblage and those used in the pre-Islamic Iran, and the latter’s superiority to the designs inspired from Iran’s post-Islamic culture was corroborated. The case study of the impressed ceramic subunit from the site, which in light of the attested indications were produced locally, evince a continuation of the Iranian archetypal designs. Despite the dominance of the Islamic culture and the preponderance of the Shiite doctrine in the Ilkhanid Farahan, the impressed motifs on these ceramics reflect a wide application of Iranian symbolism and an imagery tradition enrooted in the pre-Islamic culture. Although due to the Islamic ideological tenets the earlier motifs were imparted new concepts, those in our study assemblage one does not discern a domination of the Islamic culture on the motif Repertoire except for a few islimis (arabesque) and khatays (floral patterns), which are among the most ubiquitous designs of the Islamic art. The patterns decorating the ceramics under study are by no means explainable by the Islamic culture and relate in every aspect to the pre-Islamic concepts. The same was true for the Chinese-Mongolian culture. In particular, in the wake of the Mongolian conquest of Iran the Chinese motifs to a certain extent step to a fore, but their representation in the Zolfabad assemblage is far inferior to the Islamic motifs. At any rate, the use of various motifs as specific symbols and the use of Persian script, etc. bear a testimony to the highly intensified importance the Ilkahnid residents of Zolfabad placed on the indigenous motifs and the deep connection of the local artisans and population with the rich pre-Islamic native culture. Keywords: Zolfabad, Impressed motifs, Ilkhanid period, Iranian culture. Situated 48 km north of Arak in the Farahan plain, Zolfabad is one of the largest archaeological sites of the Islamic period in the Iranian province of Markazi. It has been identified as a large rural settlement and a center for pottery manufacture in the vast plain of Farahan, spanning the 6th-13th centuries AH/AD 12th-19th. During the two seasons of excavations evidence on pottery production was recorded at the site. Among the attested vessels and sherds, the Ilkhanid material with impressed decorations is of particular importance in that they bear a diversity of floral and animal motifs as well as inscriptions. The present work represented an attempt to explore the correlation of these motifs with the related decorative designs from the pre-Islamic as well as the Islamic times, but also to study the Iranian archetypes on these pieces and their combination with the Mongolian-inspired motifs. The study built on both fieldwork and library research.Keywords: Zolfabad, Impressed motifs, Ilkhanid period, Iranian culture
-
Pages 141-162Since the creation of Ferdowsi's Shahnameh, this work has attracted the attention of kings and Authorities and in different periods, by their command, the valuable manuscripts of that, have been made by the most prominent artists of every period. In the history of Iranian painting, three manuscripts of the Shahnameh have special significance: the Great Mongol Shahnameh related to the late Ilkhani era, Baysonghor Shahnameh belonging to the Timurid period and Shahnameh of Shah Tahmasp related to the early Safavid period. A number of pictures of all three manuscripts have images of royal buildings, that the painters have made great efforts and precision in accurately drawing structure of their buildings and decorations, especially tiles. The buildings have inscriptions that each reminds the inscriptions of their periods. The present research tries to answer these questions: What are the features of the inscriptions depicted in each of the three manuscripts, in terms of the type and color of the line, location, color and Background decorations? What changes have occurred in the course of a period to the next? Regarding the importance of images in archaeological research, the main purpose of the present research is survey of the evolution and comparison of the Inscription of royal monuments from the late Ilkhani to early Safavids based on the images of three manuscripts of Ferdowsi's Shahnameh. The Information is collected in the library and field method and the research method is descriptive- comparative and analytical. The findings of the research show that the building's Inscription During the late Ilkhani to the early Safavid period is more sophisticated and more diverse in terms of script, colors and decorative motifs. Considering that there are no significant examples of the ceremonial and royal monuments of the late Ilkhani to the early Safavid period, investigating the images of these three manuscripts can provide researchers with useful information about the design, color and location of the inscriptions.Keywords: Painting, Inscription, Great Mongol Shahnameh, Baysonghri Shahnameh, Shahnameh of Shah Tahmasp
-
Pages 163-188In Islamic architecture, artifacts based on inscriptions on levels, without any artistic and aesthetic issues, are full of spiritual and mystical concepts in the form of rituals and religious claims. The purpose of the present research is to identify the relation between architectural space and inscriptions of inscriptions. To find logical reasons for choosing and using the verses in the inscriptions in relation to their place of use. In this regard, the Khan school and Moshir al-Mulk and Nasir al-Malek mosques, all located in Shiraz, have been associated with two long periods of official Shiite religious rule in Iran, and are known for architectural decoration from an artistic and beauty perspective, as examples of studying. Have been studied in order to find the most important question of the research on the nature of the relationship between the contents of the inscriptions with the shape and the architectural space and, on this basis, presents a pattern of linking the contents of the inscriptions to the architecture of the building. In the research process, in order to achieve the desired goals, field studies have been used to document and read the texts and the contents of the inscriptions in the buildings, and a descriptive-analytical method has been used to introduce, categorize and find their comparative relations. The results of this research show that the rotation of the inscriptions according to the religious and spiritual themes is as found in the body of verses in the themes of the morning blessing, God, paradise, man, and resurrection, and at the same time with rising and dying The sun is the theme of the verses in the converted eastern and western bodies, as well as the process of human excellence and the movement towards paradise, beautifully illustrated in this artistic turn of the inscriptions. .Keywords: madrasah Khan, Nasir al-Mulk Mosque, Moshir Al-Malek Mosque, Correlation between Inscription, Architecture, Themes, Content
-
Pages 189-214The present study intends to introduce the historical houses in Ardabil and analyze the typology, cultural, and social attitudes towards their construction. The research method is historical-analytical and data collection is based on library and field studies. The present study seeks to answer the following questions:How many types are the houses? What features have influenced the overall structure of the houses in this area? The results of the research on the classification of historical houses are as follows: The characteristics of the plan and shape of the courtyard, the orientation of the building and the main hall, the characteristics of the house entrances and how to enter different parts of the building, the importance of open parts and light ports and their size ratio, materials and structures they used. Typologically, they are divided into four categories: Qajar period with an introverted form, The first type of typology: houses with a cross-shaped courtyard design with a compact and nested texture, the second type: houses with porch design, with proportionality of a Large opening, the third type: multi-part houses with several courtyards with main view. Fourth type: In the period of first Pahlavi with form of extroversion, buildings whose space density is on one side above the level of the courtyard; emphasizing the importance of the exterior of the building. The results of this study also show that cultural and social patterns such as; paying attention to the principle of privacy in different parts of the building, the separation of building spaces on a large scale into public, private and crew space, and on a small scale, with lavish or simple decorations, shows the social ranking of homeowners. In the houses of the Pahlavi period, there were major changes in cultural and social patterns. Imitation of the West in cases such as the removal of the inner courtyard and the use of interior stairs can be clearly seen of the house.Keywords: Ardabil, Historical houses, Qajar Period, First Pahlavi Period, Typology of houses
-
Pages 215-232Imamzadegan is one of the most important pilgrimages to the people of Iran and is always bowed and revered. Pilgrims come this place and pray for wishes. The existence of the shrine of the eighth Imam of Imam Reza Shiiee in Mashhad and the heartwarming of Iranians to the Alawites from the beginning of Islamic history have expanded these imams in the geographical area of this land. In each region, due to the existence of its own climate and special artistic flourishing in view of the religious beliefs of the same region, the interior of the Imam Zadgan has been decorated with various arts. One of these Imam Zadehs, Sayyid Gmase is in the city of Tabriz. On one of the interior doors of this building there are various decorations including emblems, paws, and inscriptions of prayers verses and phrases. According to the prohibition of illustrating and iconography in holy places, the present study intends to investigate the designs of metal works due to the installation of these emblems on the door of this place. The main questions of this research are: What are the works of metal on the door of Imam Zazdi Sayyid Hemiza in history and art? What is the reason for installing these metal works on the Imamzadeh door, considering the impediment prohibited, especially in religious places? The descriptive-analytic method is used to answer these questions. The data and data required for this research are collected through field and library. In this research, data analysis method is also qualitative. Finally, the results of the research after collecting the data and their analysis shows that these objects are made of low-cost metals and influenced by the popular art of Qajar era. The significance and place of this place in the popular belief is that the installation of these objects on the door of Imam Zadeh and a kind of instrument for the sake of Muslim vows.Keywords: emamzadeh seyyed hamzzeh mausoleum, metallic ornaments, icon, folk art _
-
Pages 233-254
Our past artists knew how to use "what", "how much" and "where", and thus our rich arts and architecture. Contemporary housing is distanced from the traditional housing model, which is in tune with the rich Iranian-Islamic culture. The shape of the house is influenced by several factors, all of which are not of the same significance and impact level. The biological spaces in each region have been influenced by the cultural, environmental, social, historical and political origins of that region. The purpose of this study is first of all to achieve the indicators that affect the desirable spatial deployment and then prioritize these indicators in the spatial structure of Iranian-Islamic housing. For this purpose and using descriptive-analytic research method, firstly with the help of library studies and based on the five principles of Dr. Pirnia, the principles of design for spatial organization in traditional homes are presented, which include background and texture, spatial, confidentiality, Geometry, dynamism and construction. Then do some field research, its representation in the spatial structure of the historical ADAB house of Semnan was studied using the diagrams of the syntax of space and software Depthmap. Finally, according to the analysis and analysis of the information gathered, the arrangement of spaces in the semantic spatial discipline of ADAB house's Semnan by means of the multi-criteria decision making method of Topsis, respectively, is vestibule, entrance, summer and winter, courtyard, guest House, kitchen , toilet and warehouse were prioritized. The results of the research show that the architect based on cultural and religious beliefs, geographic factors and neighborhood of the region and the shape of the land, has organized the traditional home spaces. Therefore, in order to enhance the thinking of the architectural community and achieve a superior architecture, recognizing and exploiting the authentic architecture of the past, it has a significant and significant share.
Keywords: Design process, Space syntax, Traditional houses, Topsis method, Semnan ADAB house -
Pages 255-271
Arg-e Bam, is one of the most important works of architecture and urban engineering of Iran's history. The complex consists of two parts: Sharestan (downtown) and Hakem-neshin (governor's seat). A significant monument of the governor's seat is the"Commander-in-Chief's house", which lies beyond the third fence. Despite the earthquake of 2003, significant parts of the house were not damaged or less demolished compared to the vast area of Arg-e Bam. After the earthquake the architectural, urban, and archaeological features of Bam received special attention and some research has been completed. However, the house, its chronology, architectural and structural features remained unknown.Therefore, the present research aims to study the housethrough fieldwork and library studies; also interpreting and analyzing the findings through historical method.The resultsindicate the production of high quality materials which is made up of a suitable mix of clay and adhesives, resulted in the optimal processing of clay. This led to the less damage to the architectural structures. In addition, proper architectural orders like utilizing the dominant rock bed of the governor's seat and adopting an efficient way of designing and executing some of the architectural elements and the way of transferring the forces applied to them in the piers and side openings, are some other reasons which leads to the effective reaction to the destructive earthquake forces.The Commander-in-Chief's house is one of the few buildings to be geographically opposed to the east-west direction of most the architectural units. It has a north-south direction due to the construction of an older historic tower which the house erected on top of it. Being sheltered by the governor's seat, like the barracks (Sarbaz-Khaneh) and the government stables (Establ-e-shahi), it was safe from the damages of the famous "black" storm blowing north-south. Historical and architectural evidence show that the building was built in 1258 AH in the years after the second sit-in of Agha Khan-e- Mahallati.
Keywords: Arg-e Bam, Commander's house, Architectural features, Structural elements
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.