وضعیت روابط اجتماعی در شهر تهران: بررسی میزان مرزبندی و ترددهای فرهنگی

ارتباط اجتماعی، برای انسان ، به عنوان موجودی اجتماعی، نوعی ضرورت حیاتی برای زیست اجتماعی در هر جامعه ای است. مداراکردن با دیگران یا پذیرش و طرد دیگران، ازجمله شکل های ارتباط اجتماعی افراد یک جامعه با یکدیگر هستند. ارتباط اجتماعی در جوامع گوناگون (روستا، شهرهای کوچک و بزرگ، کلان شهرها و سایر محیط های اجتماعی) از حیث شدت، سطح، ابعاد و چگونگی، متفاوت و متغیر است. در این مطالعه که به روش کمی (توصیفی-پیمایش) انجام شد، تلاش شد تا میزان مرزبندی و ترددهای فرهنگی موجود در روابط اجتماعی ساکنان شهر تهران بررسی شود. جامعه آماری، تمامی شهروندان 16 سال به بالای شهر تهران را شامل می شد. حجم نمونه شامل 625 نفر بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته بود. نتایج نشان داد که درکل، میزان مرزبندی در روابط اجتماعی در شهر تهران «شدید» و تردد فرهنگی «کم» است. طبقات اجتماعی بالا نسبت به طبقات اجتماعی پایین ، افراد با تحصیلات بالا نسبت به افراد با تحصیلات پایین تر، مردان نسبت به زنان، ساکنان محلات در خوشه بالاتر نسبت به خوشه های پایین تر، متولدین تهران نسبت به متولدین غیرتهران، جوان ترها نسبت به میانسال ها و مسن ترها، مطلقه ها و مجردها نسبت به متاهل ها و همسرفوت شدگان، بیشتر از مرزهای فرهنگی و اجتماعی عبور می کنند. یافته های پژوهش نشان داد که دین و سنت همچنان به عنوان دو عنصر هویتی مهم از مجموعه عناصر سه گانه هویتی (ایرانیت، اسلامیت و مدرنیت)، نقش مهمی در ایجاد، حفظ و تداوم مرزهای اجتماعی و فرهنگی در روابط اجتماعی افراد، به خصوص در حوزه عمومی دارند و برعکس، عنصر هویتی مدرن نقش مهمی در ترددهای فرهنگی و عبور از مرزبندی های فرهنگی در روابط اجتماعی میان شهروندان تهرانی ایفا می کند.