مدل ساختاری عوامل اجتماعی بزهکاری جوانان و نوجوانان

امروزه بزهکاری یکی از مهم ترین چالش های بهداشتی، روانی و اجتماعی در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران است که به ایجاد انواع بسیاری از مشکلات و هزینه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی منجر شده است و به رغم تلاش های بسیاری که در دو دهه گذشته در جهت افزایش آگاهی عمومی نسبت به آسیب و خطر بزهکاری صورت گرفته، همچنان در حال گسترش است. بنابراین، هدف این تحقیق ارایه مدل ساختاری عوامل اجتماعی بزهکاری جوانان و نوجوانان است.

روش تحقیق این پژوهش دیماتل است. در این روش برای یافتن عوامل موثر بر بزهکاری جوانان، 20 مقاله گزینش و پس از استخراج عوامل مورد بحث، در شش بخش اوقات فراغت، خانواده، هم نشینی با همسالان، محل سکونت، مدرسه و دینداری دسته بندی شدند. سپس، پرسشنامه ای از عوامل ذکر شده تدوین و نحوه ارتباط این عوامل بر مبنای نظر 15 نفر از خبرگان و با استفاده از تکنیک دیماتل مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها حاکی از آن است؛ متغیر مدرسه، خانواده و دینداری به عنوان عامل های علی (اثرگذار) و متغیر اوقات فراغت، هم نشینی با همسالان و محل سکونت به عنوان عامل های اثرپذیر هستند. عامل مدرسه قابلیت اثرگذاری در بین عوامل را دارد، اما عامل خانواده و دینداری نقش دوگانه اثرگذاری و اثرپذیری در بین عوامل را دارند. همچنین، اوقات فراغت عامل اثرپذیر و محل سکونت عامل کم اثر است.

براساس نتایج تحقیق، متغیر مدرسه اثرگذارترین عامل و متغیر هم نشینی با همسالان اثرپذیرترین عامل شناخته شدند. همچنین، عامل هم نشینی با همسالان بیش ترین تعامل را با دیگر عامل ها دارد. از آنجا که بزهکاری جوانان و نوجوان مسئله ای چندوجهی و پیچیده است، لذا پیشنهاد می شود دستگاه های دولتی و غیردولتی برای واکاوی و شناسایی عوامل بزهکاری جوانان با یکدیگر همکاری داشته باشند.