بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه عدم درگیری اخلاقی در رانندگی تهاجمی: مورد مطالعه شهر تهران

مقایسه رفتار پرخاشگری در زندگی روزمره و محیط رانندگی نشان می دهد که رانندگی زمینه ساز رفتارهای پرخاشگرانه است که این خشم و عصبانیت می تواند علاوه بر وارد آوردن آسیب های جدی به خود و دیگران، گاهی منجر به رفتارهای غیرمودبانه و فحاشی می شود. این موضوع که چرا انسان های خوب گاهی کارهای بد، غیرانسانی و غیر اخلاقی انجام می دهند و با این کارهای خود بدون اینکه احساس گناه کنند کنار می آیند در تیوری مکانیزم های عدم درگیری اخلاقی بندورا بحث شده است. هدف از انجام این مطالعه روانسنجی مقیاس عدم درگیری اخلاقی در رانندگی تهاجمی بود.

روش این پژوهش مقطعی، از نوع توصیفی - همبستگی و برای بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه عدم درگیری اخلاقی رانندگان  در سال 1399 صورت پذیرفت. در این مطالعه ابتدا پرسشنامه محقق ساخته عدم درگیری اخلاقی رانندگی در 32 آیتم تهیه شد و بعد از طی مراحل بررسی روایی صوری و محتوایی توسط متخصصین آشنا به موضوع، به 24 آیتم تقلیل یافت. پایایی آن نیز در گروه کوچکی از رانندگان تایید شد. برای بررسی ساختار عاملی 135 نفر از رانندگان بصورت انلاین پرسشنامه را تکمیل کردند و داده ها در نرم افزار SPSS 23 وارد شد. برای روایی سازه تحلیل عاملی اکتشافی روش تحلیل مولفه های اصلی با چرخش واریماکس استفاده شد.

در این مطالعه از بین 135 راننده، 79 نفر (5/58 درصد) مرد و 56 نفر (5/41 درصد) زن بودند. میانگین سنی شرکت کنندگان در مطالعه 31/44 با انحراف معیار22/10. بود . نتایج تحلیل عاملی 17 گویه را در چهار عامل به وضوح از هم متمایز کرد که انسانیت زدایی، توجیه اخلاقی، جابجایی مسئولیت و تحریف پیامدها نامگذاری شد. نتایج تحلیل پایایی با روش آلفای کرونباخ نشان داد که این چهار عامل از ضرایب همسانی درونی مناسبی برخوردارهستند.

مقیاس عدم درگیری اخلاقی بعنوان یک ابزار پایا و روا می تواند  همراه با دیگر بررسی های روانشناختی و رفتارهای پرخطر رانندگان بکارگرفته شود و درک ما را از توجیهات اخلاقی، استدلال ورزی و بی مسئولیتی افراد در هنگام رانندگی افزایش دهد.