تعیین اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر کارکردهای اجرایی در ارتقای کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به نشانگان نارسایی توجه و فزون کنشی

نشانگان نارسایی توجه و فزون‌کنشی اختلال فراگیر دوران کودکی و موثر بر عملکرد فرد در حیطه‌های مختلف ازجمله کارکردهای اجرایی است؛ بنابراین این مطالعه با هدف بررسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی‌بر کارکردهای اجرایی در ارتقای کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به نشانگان نارسایی توجه و فزون‌کنشی انجام شد.

پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری را تمامی دانش‌آموزان 7تا11ساله تشکیل دادند که در سال تحصیلی 99-1398 در دبستان‌های شهرستان سمنان مشغول به تحصیل بودند. نمونه شامل 30 دانش‌آموز داوطلب واجد شرایط بود که به‌روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه 15نفری بازی‌درمانی و گواه قرار گرفتند. گروه بازی‌درمانی مبتنی‌بر کارکرد اجرایی دوازده جلسه 50دقیقه‌ای بازی‌درمانی دریافت کرد و برای گروه گواه درمان ارایه نشد. ابزارهای این پژوهش پرسشنامه علایم کودک (CSI-4) (گادو و اسپرافکین، 1997) و نسخه‌های نرم‌افزاری آزمون‌های رنگ‌واژه استروپ، برو/نرو و طبقه‌بندی کارت‌های ویسکانسین ساخته‌شده توسط موسسه روان‌شناختی سینا بود. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 21 و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری و تک‌متغیری یک‌طرفه در سطح معناداری 0٫05 انجام شد.

نتایج درباره متغیر توجه انتخابی نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه بازی‌درمانی و گروه گواه در زمان واکنش ناهمخوان (0٫001=p)، خطای همخوان (0٫028=p)، خطای ناهمخوان (0٫012=p) و صحیح همخوان (0٫011=p) وجود داشت، اما در زمان واکنش همخوان (0٫177=p) و صحیح ناهمخوان (0٫852=p) تفاوت معناداری مشاهده نشد. نتایج درباره متغیر انعطاف‌پذیری شناختی نشان داد تفاوت معناداری بین دو گروه در پاسخ‌های صحیح (0٫001=p) و درصد پاسخ‌های مفهومی (0٫001p<) وجود داشت، اما در خطای درجاماندگی (0٫150=p) و کل زمان حل مسئله (0٫134=p) تفاوت معناداری مشاهده نشد؛ همچنین درباره متغیر بازداری، نتایج نشان داد تفاوت معناداری بین دو گروه در خطای ارایه، خطای حذف و بازداری وجود داشت (0٫001>p).

ارایه مداخلاتی متمرکز بر ارتقای کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند تا حد زیادی کارکردهای اجرایی مختلف ازجمله توجه انتخابی، بازداری و انعطاف‌پذیری شناختی را ارتقا دهد.