اثر تیمار بذر بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و عملکرد گیاه همیشه بهار (Calendula officinalis L.) در شرایط تنش خشکی

به منظور کاهش اثرات تخریبی تنش خشکی پیش تیمار بذر بر روی گیاه همیشه بهار (Calendula officinalis L.)، آزمایشی تحت شرایط مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به صورت مرکب (تکرار در مکان) در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی ارومیه و سلماس اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل رژیم های آبیاری و پیش تیمار بذر بودند که فاکتور اول آبیاری در دو سطح آبیاری منظم و قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی و فاکتور دوم تیمار پیش از کاشت بذر در هفت سطح شامل بذور پرایم شده با کودهای نانو (اکسید آهن، اکسید روی، اکسید بر با غلظت دو در هزار) و پرایم شده با مواد آلی (اسید هیومیک 72 میلی گرم در لیتر، اسید سالیسیلک 2000 میکرو مول و اسید آسکوربیک 200 پی پی ام) و شاهد بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر متقابل پیش تیمار بذر با مواد آلی و نانو در تنش خشکی بر روی کلیه صفات مورد مطالعه به استثنای پروتئین محلول در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین داده ها، درصد روغن، عملکرد روغن و وزن هزار دانه با کاربرد پیش تیمار نانواکسید روی نسبت به تیمار شاهد، در شرایط تنش خشکی به ترتیب 16، 12 و 8 درصد افزایش یافت. همچنین کاربرد تیمار اسید سالسیلیک باعث کاهش قابل توجهی در تجمع پرولین به مقدار 13 درصد و افزایش پروتئین محلول به مقدار 18 درصد نسبت به شاهد شد. با کاربرد پیش تیمار نانواکسید آهن فعالیت آنزیم های کاتالاز 39 درصد و پراکسیداز 57 درصد نسبت به شاهد (عدم تیمار) افزایش نشان داد. به طورکلی، پیش تیمار بذر با سطوح مختلف سالسیلیک اسید و نانواکسید آهن و روی به طور معنی داری باعث کاهش تاثیر منفی ناشی از تنش خشکی بر اغلب صفات مورد بررسی شد. بوته های حاصل از بذرهایی که با سالسیلیک اسید و نانواکسید روی و آهن تیمار شده بودند از تحمل به تنش بالاتری برخوردار بودند. نتایج این تحقیق بیانگر افزایش توان مقاومت به تنش خشکی و بهبود عملکرد گیاه همیشه بهار در شرایط تنش با اعمال پرایمینگ بذر با اسید سالسیلیک و نانواکسید آهن و نانواکسید روی بود که در کشاورزی پایدار قابل توصیه است.