اثر باکتری های Rhizobium trifolii، Pseudomonas fluorescens و Azotobacter chroococcum بر رشد و عملکرد شبدر لاکی و برنج در تناوب زراعی برنج- شبدر

کشت دوم گیاهان زمستانه خانواده بقولات در تناوب با برنج و استفاده از باکتری های محرک رشد گیاه می تواند راهکار مناسبی برای افزایش پایداری تولید در مزارع برنج باشد. این پژوهش با هدف بررسی اثر باکتری های محرک رشد بر تسریع رشد رویشی و عملکرد محصول شبدر لاکی (رقم البرز 1) و برنج (رقم هاشمی) در سیستم کشت بر پایه برنج به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور در سال های زراعی 96-1395 و 97-1396 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح تلقیح با باکتری همزیست Rhizobium trifolii و چهار سطح تلقیح با باکتری های محرک رشد غیرهمزیست شامل شاهد، تلقیح با باکتری Pseudomonas fluorescens، Azotobacter chroococcum و مخلوط دو باکتری با بذر شبدر بود. طبق نتایج به دست آمده تیمار ترکیبی سویه های همزیست موجب افزایش معنی دار ارتفاع بوته (68/3 سانتی متر)، عملکرد علوفه تر (32704/4 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد علوفه خشک (7783/7 کیلوگرم در هکتار) شبدر نسبت به تیمار شاهد بدون تلقیح (61/8 سانتی متر، 28248/2 و 6765 کیلوگرم در هکتار به ترتیب برای ارتفاع بوته، عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک) شد. بررسی اثر تلقیح بذر شبدر با باکتری های غیرهمزیست و پس از آن کشت برنج نشان داد که تیمار ترکیبی، میانگین تعداد دانه پر (112/8 عدد) و عملکرد شلتوک (3336/4 کیلوگرم در هکتار) بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. یافته های این پژوهش نشان داد که استفاده از باکتری های محرک رشد باعث افزایش صفات زراعی شبدر و درنهایت افزایش عملکرد برنج در سیستم های کشت بر پایه برنج شد.