واکاوی جایگاه تعاملات اجتماعی در ساختار فضایی خانه های سنتی (مطالعه موردی: شهر کاشمر)

ارتباطات اجتماعی یکی از مهم‌ترین نیازها و ابعاد جامعه انسانی است که به باور بسیاری بی ارتباط با شرایط محیط کالبدی نیست. در این خصوص خانه نیز به سبب جایگاه والایی که در شکل دهی محیط زندگی دارد، اهمیتی بیشتر می یابد. از این‌رو، پژوهش حاضر بر آن است تا وجوهی از معماری خانه را به دست آورد که در تعاملات اجتماعی نقش محوری دارند. اینکه معماری خانه های سنتی چگونه سبب بهبود تعاملات اجتماعی ساکنین می شده است پرسشی اصلی این پژوهش را شامل می شود. از آنجا که در عموم تحلیل ها برای خانه های سنتی کیفیت بالاتری قایل شده اند، پژوهش حاضر جهت بررسی این موضوع پایه های خود را بر مبنای مطالعه مورد خانه های سنتی کاشمر قرار داده است. در این بررسی بامطالعه رفتار مختلف و تحلیل محتوای مصاحبه ها و مشاهدات صورت گرفته، سعی شده است، روابط موجود در ساختار فضایی خانه ها با موضوع تعاملات اجتماعی تحلیل گردد. یافته ها نشان می دهد رفتاری از قبیل تهیه نذری، برگزاری مراسم، شب نشینی، بازی با فرزندان، استقبال از مهمان، سفره انداختن و استراحت کردن در شب به‌صورت جمعی به‌عنوان عمده فعالیت اجتماعی داخل این خانه ها است. با تحلیل این رفتار در بستر فضایی آن‌ها، هشت مولفه در معماری خانه ها شناسایی شد که شاخص های مهمی در تعیین سطح تعاملات اجتماعی این خانه ها محسوب می شوند که عبارت‌اند از ارتباط با فضای باز، دسترسی‌ها، فاصله کارکردی، مبلمان فضا، محوریت حرکتی، تعدد و تنوع فضایی، شفافیت و تداوم فضایی، انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری.