بررسی تاثیر آموزش بر آگاهی، نگرش و عملکرد مسئولین فنی کارخانجات فرآورده های لبنی و آشامیدنی شهر اصفهان نسبت به شاخص های ایمنی جهت استقرار سیستم تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی

افزایش روزافزون بیماری های غذازاد در جهان نشان دهنده تاکید بر ضرورت بکارگیری سیستم های مدیریت ایمنی موادغذایی (Food Safety Management System: FSMS) به منظور تامین فرآورده های غذای ایمن و با کیفیت می باشد. اجرای این سیستم از طریق چک لیست برنامه های پیش نیازی(Pre-Requisite Programs: PRPs) در سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیگیری می شود. PRPs شامل مجموعه سیستم تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی ((Hazard Analysis Critical Control Point: HACCP، اصول تولید خوب (Good Manufacturing Practices: GMP) ، اصول بهداشت خوب (Good Hygiene Practices: GHP) و اصول آزمایشگاهی خوب (Good Laboratory Practices: GLP) ، است. HACCP بعنوان یکی از ارکان مهم در PRPs و یک سیستم پیشگیری کننده با استفاده از شناسایی نقاط بحرانی سبب تسریع در دستیابی به ایمنی مواد غذایی طراحی شده است. مسیولین فنی شاغل در کارخانجات فرآورده های غذایی به عنوان نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نقش اصلی و مهم در استقرار HACCP را عهده دار هستند. لذا آگاهی و آموزش در نحوه استقرار این سیستم ضرورت دارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف، بررسی تاثیر آموزش بر وضعیت آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی نسبت به HACCP صورت پذیرفت.

در مطالعه مداخله ای حاضر، کلیه کارخانجات فرآورده های لبنی و آشامیدنی با درجه بندی متفاوت کیفی در استان اصفهان، 56 کارخانه به روش سرشماری انتخاب شدند. پرسشنامه محقق ساخته در این مطالعه بر اساس تعاریف اصول HACCP طبق ضابطه چک لیست برنامه های پیش نیازی سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفت. پرسشنامه شامل چهار بخش به ترتیب مشخصات دموگرافیک، آگاهش، نگرش و عملکرد طراحی گردید. آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی در خصوص شاخص ایمنی جهت اجرای سیستم HACCP براساس تکمیل پرسشنامه محقق-ساخته (با امتیاز 100) از اردیبهشت تا تیر ماه 1398 اندازه گیری شد. آموزش به صورت یک جلسه کارگاهی با استفاده از پاورپوینت و پمفلت صورت پذیرفت. سپس در فاصله زمانی دو تا چهار ماه مجددا آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی با تکمیل پرسشنامه تعیین گردید. آزمون t جفتی جهت ارزیابی تاثیر آموزش بر میزان آگاهی، نگرش و عملکرد در نرم افزار SPSS استفاده شد. همچنین از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه جهت بررسی متغیرهای کیفی و کمی و تاثیرات آموزش استفاده شد.

میانگین امتیاز آگاهی، نگرش و عملکرد پیش از آموزش بترتیب 6/16 ± 9/72، 6/11 ± 23/68 ، 14 ± 65/79و پس از آموزش به 1/15 ± 16/81، 5/10 ± 33/76، 2/12 ± 02/87 ارتقا یافت. تفاوت معناداری در امتیازات آگاهی، نگرش و عملکرد پس از مداخله آموزشی مشاهده شد (05/.p<). همچنین تفاوت معنادارای میان آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی با سن، سطح رضایتمندی از فعالیت و درجه کیفی کارخانجات یافت شد (05/.<p).

در پژوهش حاضر، مداخله آموزشی در افزایش آگاهی، ایجاد نگرش مثبت و بهبود عملکرد مسیولین فنی در خصوص شاخص ایمنی موادغذایی موثر بوده است. از این رو آموزش های موثر و مداوم با هدف پیاده سازی سیستم های ایمنی در کارخانجات فرآورده های غذایی به منظور تامین غذای ایمن پیشنهاد می شود. نتایج این مطالعه می تواند در طراحی برنامه های آموزشی با هدف ارتقای مهارت و عملکرد مسیولین فنی در استقرار FSMS مفید باشد.