ارزش یابی تجارب سازگارسازی بناهای تاریخی در ایران (پیشنهاد چارچوبی برای تدوین الگوی ارزشیابی ها)

مداخله در بناهای تاریخی به منظور سازگارسازی آن ها با بهره برداری های جدید در برخی موارد ممکن است با جنبه های اصیل بنا به مثابه میراث فرهنگی مغایرت هایی داشته باشد. ارزشیابی این سازگارسازی ها به منظور قضاوت در مورد مطلوبیت مداخلات یا اطمینان از درستی تصمیمات برای اقدامات آتی، ضروری است. علی رغم گسترش این گونه تجارب در کشور، هنوز نظام ارزشیابی رسمی و جامعی در این رابطه تدوین نشده است. در طراحی و اجرای ارزشیابی ها، به منظور دستیابی به اهداف موردنظر، حسب شرایط از الگوهای مختلفی استفاده می شود. با توجه به این نکته، مقاله حاضر به این پرسش ها می پردازد که: تدوین الگوی ارزشیابی متاثر از چه عواملی و چگونه میسر است؟ و الگوی ارزشیابی متناسب با شرایط تجارب سازگارسازی بناهای تاریخی در ایران چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش ها، در چارچوب روش تحلیل محتوای کیفی، از بررسی اسناد و استدلال منطقی در گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. ادبیات حوزه ارزشیابی نشانگر آن است که انتخاب راهکارهای مناسب و تدوین الگوی ارزشیابی وابسته به عواملی ناشی از ماهیت موضوع و زمینه ارزشیابی است. در این مرحله مدل تعیین راهکار با توجه به وضعیت های محتمل عوامل موثر ایجاد شد. در مرحله بعد پس از شناسایی موقعیت های ارزشیابی در تجارب سازگارسازی بناهای تاریخی و چالش های پیش روی آن به ویژه در شرایط ایران، وضعیت عوامل موثر بر تعیین راهکارهای طراحی و اجرای ارزشیابی در هر موقعیت موردبررسی قرار گرفت. بررسی ها نشان داد وضعیت برخی عوامل وابسته به مورد و غیرقابل پیش بینی است و بنابراین امکان پیشنهاد الگویی از پیش تعیین شده برای ارزشیابی ها وجود ندارد. در بخش نتیجه گیری بر اساس وضعیت عوامل، راهکارهای قابل استفاده در هر موقعیت ارزشیابی در قالب یک چارچوب راهنما ارایه گردیده است که می تواند به تدوین الگوی ارزشیابی متناسب با زمینه تجارب سازگارسازی بناهای تاریخی در ایران و ویژگی های خاص هر پروژه کمک کند.