نقش رویه قضایی هیات عمومی دیوان عدالت اداری در توسعه اصول حقوق اداری از منظر حقوق بشر

رویه قضایی در کنار قانون، به عنوان مهم ترین منبع ایجاد قواعد حقوقی به شمار می رود، هرچند در نظام حقوق اداری ایران استفاده از رویه قضایی اغلب به عنوان منبع فرعی و تفسیری قانون مورد توجه بوده است، لیکن نقش دادگاه های اداری خصوصا در راس آن ها دیوان عدالت اداری در بیان و تولید رویه قضایی حاوی اصول کلی و مفاهیم بنیادی حقوق اداری بسیار مهم و حیاتی است. این مقاله با هدف بررسی نقش هیات عمومی دیوان عدالت اداری در شناسایی و تحکیم اصول حقوق اداری به منظور اعتلا و پرورش این اصول همگام با توجه به حقوق بشر، انجام گردیده است.

مواد و روش ها:

روش تحقیق در این مقاله به صورت اسنادی است که با بهره گیری از منابع کتابخانه ای تدوین گردیده است.

یافته ها:

دیوان عدالت اداری به عنوان یکی از نهادهای حمایت و صیانت از حقوق بشر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نمودار شده است. این نهاد به نسبت دیگر نهادها، از سابقه و قدمت بیشتری در قبال حمایت و صیانت از حقوق بشر برخوردار می باشد. همچنین رویه قضایی این نهاد، هرچند بعنوان منبع فرعی مطرح می گردد، لیکن نقش مهمی در توسعه اصول حقوق اداری داشته است.

نتیجه گیری:

در دادرسی های اداری صرف تکیه بر قوانین موضوعه و اصل حاکمیت قانون جهت کنترل قضایی تصمیمات و اقدامات مقامات اداری چندان راهگشا نیست. در این راستا، استفاده از معیار «اصول حقوق اداری» می تواند خلا ناشی از فقدان منابع قاعده ساز را خصوصا در کنترل قضایی اعمال اداری پر کند. رعایت حقوق بشر از مهم ترین وظایف تعریف شده دیوان عدالت اداری به شمار می رود. در این زمینه، هرچند نقش هیات عمومی دیوان عدالت اداری در بیان و تولید رویه قضایی حاوی اصول کلی و مفاهیم بنیادی حقوق اداری بسیار مهم و حیاتی است، اما در مجموع می توان بیان داشت دیوان عدالت اداری نخست در بهره گیری از اصول مدرن حقوق اداری از موفقیت چشم گیری برخوردار نبوده است. همچنین اختیارات دیوان عدالت اداری در حمایت و التزام دستگاه های دولتی به رعایت حقوق بشر کاهش یافته است.