نقش اختلاف قرائت در تفسیر آیه «خلقه ثم هدی»

آیه «قال ربنا الذی اعطی کل شیء خلقه ثم هدی» (طه/50)، یکی از آیات کلیدی قرآن درزمینه توحید ربوبی است. تفسیر صحیح این آیه مانند هر آیه دیگری، منوط به پایبندی و تسلط بر قواعد تفسیر است. یکی از علوم لازم برای تفسیر، «علم قرایات قرآن» است که نقش بسزایی در برداشت های تفسیری دارد. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی سعی شده تا چگونگی نقش اختلاف قرایت در تفسیر آیه 50 سوره مبارکه طه با بررسی منابع تفسیری فریقین روشن شود. برای این مهم دو قرایت مشهور و غیرمشهور آیه و اثر تفسیری هرکدام مقایسه و نقد و بررسی شده و با تمسک به ادله و ملاک های نقد اختلاف قرایات ازجمله قواعد ادبی و سیاق و... بررسی و تطبیق تفاسیر هر دو قرایت، وجهی ترجیح یا رد شده است. در این آیه دو قرایت مختلف (مشهور و شاذ) در «خلقه» وجود دارد. به تبع این دو قرایت، ترکیب های متفاوتی برای آیه در نظر گرفته شده که تفاسیر گوناگونی را هم به دنبال دارد. از بین این ترکیب ها، لحاظ دو مفعول «اعطی» به ترتیب در آیه بهتر است. از میان معانی، در نظر گرفتن عمومیت آیه با سیاق سازگارتر است. بااین حال، این دو قرایت رابطه ای تنگاتنگی با یکدیگر دارند که با مقایسه شان در تفسیر آن ها نیز نمایانگر است. ازجمله: اعتبارسنجی قرایات، رد یک برداشت تفسیری در قرایت غیرمشهور به خاطر ناسازگاری آن با قرایت مشهور، ترجیح قرایت مشهور بر غیرمشهور با استفاده از معیار ادبیات عرب، جمع بین معانی تفسیری در هر دو قرایت، نقد برداشت های تفسیری نادرست در هر دو قرایت، توسعه معنای آیه با قرایت های مختلف و تایید یک برداشت تفسیری در یک قرایت.