بررسی و نقد مدخل «حکم» دانشنامه قرآن اولیور لیمن

قرآن کریم کتاب جاودان و تمدن ساز اسلام، از آغاز نزول تاکنون نظر دانشمندان مسلمان و غیر مسلمان را به خود جلب کرده و خاستگاه آثار علمی بسیاری به قلم اندیشمندان شده است. یکی از این آثار، «دانشنامه قرآن کریم» با سرویراستاری اولیور لیمن است. این اثر دربردارنده بیش از چهارصد مدخل است. «حکم»، عنوان یکی از مداخل و به قلم ماسیمو کامپانینی است که نویسنده به مفاهیم کاربردی آن در قرآن پرداخته و مفاهیم قضاوت خدا و داوری انسان ها را برای آن نقل کرده است. منبع وی، عمدتا قرآن است اما بدون تتبع کافی در همه آیات، ترجمه ها و منابع تفسیری متعدد، تنها با استناد به ظاهر شماری از آیات حاوی کلمه «حکم» و مشتقات آن، نتایج نادرستی می گیرد؛ مانند ابهام در معنای حکم در برخی از آیات و نفی مفهوم سیاسی آن در زمان نزول و بر اساس آن ها، در حاکمیت سیاسی پیامبر تردید می کند. این در حالی است که با توجه به ترجمه های معتبر قرآن و دیدگاه های تفسیری، هیچ ابهامی در معنای این واژه وجود ندارد. بر اساس تفاسیر کهن، حکم پیامبران، به دو معنای داوری و حکومت عادلانه آنهاست که معنای دوم لازمه معنای لغوی است. در مقاله پیش رو، مدخل نامبرده با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای، نقد و بررسی شده است.