بررسی تغییرات زمانی و مکانی جوامع بزرگ بی مهرگان کفزی و کیفیت آب رودخانه پسیخان

ارزیابی کیفی منابع آب با استفاده از شاخص های زیستی از روش های بسیار مناسب می باشد. این مطالعه با هدف بررسی کیفیت آب رودخانه پسیخان از پل بداب تا نوخاله با استفاده از تغییرات زمانی و مکانی بی مهرگان کفزی انجام پذیرفته است. بدین منظور در شش ایستگاه تعیین شده بر رودخانه پسیخان به مدت یک سال به صورت فصلی از پاییز 1394 لغایت تابستان 1395 از بزرگ بی مهرگان کفزی نمونه برداری صورت گرفت. نمونه های بی مهرگان کفزی توسط سوربر 25×25 سانتی متری با شانزده بار تکرار جمع آوری، شناسایی و شمارش شدند. نتایج حاصل از بررسی جوامع کفزی این رودخانه نشان داد غالب تاکسون های بزرگ بی مهرگان جمع آوری شده متعلق به گروه حشرات آبزی است. در این تحقیق 18 خانواده از 9 راسته از بی مهرگان کفزی شناسایی شدند. محاسبه شاخص [1] BMWP در ایستگاه 6 (نوخاله)، کمترین مقدار میانگین سالانه در حد 38/2±50/5 را با درجه کیفی خیلی بد و در ایستگاه 2 (شهرک صنعتی)، بیشترین مقدار میانگین یعنی 39/00±16/41 را با درجه کیفی متوسط نشان داد. همچنین بر اساس متوسط سالانه شاخص ASPT[2]  ایستگاه 2، بیشترین امتیاز (38/0±83/5) را دارد و رده کیفی آب های با کیفیت مشکوک به آلودگی را به خود اختصاص می دهد و ایستگاه 6، با کمترین امتیاز (91/0±50/2) در رده کیفی آب های با آلودگی شدید قرار می گیرد. در بین فصول، بیشترین مقدار میانگین BMWP و ASPT، در زمستان و کمترین آن، در فصل پاییز می باشد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص هیلسنهوف نیز نشان می دهد که در بین ایستگاه ها، ایستگاه 1 (پل بداب) با متوسط امتیاز (10/1±26/5) در رده کیفی متوسط و ایستگاه 4 (پل خطیبان) با متوسط امتیاز (56/0±58/4) در رده کیفی خوب قرار می گیرد که دلیل کاهش کیفیت در پل بداب می تواند فعالیت برداشت شن و ماسه در بالادست آن باشد. بر اساس نتایج، شاخص ها نشان گر آن است که کیفیت آب در ایستگاه نوخاله که در پایین دست قرار دارد، از ایستگاه های بالاتر کمتر است که می تواند به دلیل فعالیت های انسانی و ورود فاضلاب های خانگی و رواناب های کشاورزی و برداشت شن و ماسه باشد.