برآورد میزان خروج ارز ناشی از انتشار مقالات در مجلات خارجی و ارایه راهکارهای توسعه اقتصاد مقاومتی

سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی بر کاهش وابستگی های خارجی و جلوگیری از خروج غیر ضروری ارز از کشور تاکید دارد. هدف از انجام این مطالعه محاسبه میزان خروج ارز ناشی از چاپ مقالات در مجلات خارجی و ارایه راهکارهای لازم در حوزه پژوهش است.

مواد و روش ها: 

مطالعه حاضر، یک مطالعه ترکیبی (کمی- کیفی) بود. در مرحله اول، تمامی مقالات چاپ شده در مجلات خارجی نمایه شده در بانک اطلاعاتی Scopus با آدرس دانشگاه های منتخب طی سال 2008 ، 2013 و 2018 به روش سرشماری انتخاب و سپس هزینه انتشار آن ها محاسبه شد. در مرحله دوم، با برگزاری جلسه بحث گروهی متمرکز (FGD) با حضور 15 نفر از خبرگان پژوهش، راهکارهای کاهش خروج ارز در پژوهش های علوم پزشکی مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS 16 و MAXQDA 2018 انجام شد.

یافته ها: 

متوسط خروج ارز در سال های 2013 و 2018 به ازای هر مقاله برای دانشگاه A به ترتیب 328 و 290 دلار و برای دانشگاه B به ترتیب 111 و 258 دلار بود. در سال های 2013 و 2018 اختلاف آماری معناداری از لحاظ خروج ارز ناشی از چاپ مقالات بین دانشگاه ها وجود نداشت (P>0.05). راهکارهای کاهش خروج ارز و توسعه اقتصاد مقاومتی در حوزه انتشار مقالات در 3 حوزه اصلی (شامل علم سنجی، ارزیابی اقتصادی نشر و سیاست گذاری انتشارات علمی) و 9 حوزه فرعی استخراج شد.

نتیجه گیری: 

چاپ مقالات در مجلات علمی که در خارج از ایران منتشر می شوند می تواند منجر به خروج قابل ملاحظه ارز از کشور و تاثیرات اقتصادی مرتبط با آن شود. نهادهای سیاست گذار علم و فناوری در ایران می توانند با توسعه پایگاه های استنادی داخلی، ایجاد شبکه ارتباطی قوی بین مجلات داخلی و توسعه کمی و کیفی مجلات داخلی به دانشگاه ها کمک نمایند تا از طریق چاپ مقالات در مجلات معتبر داخلی، از خروج ارز از کشور جلوگیری نمایند.