پیوستگی گزاره های دستوری و اثباتی قرآن در حوزه اقتصاد

دیر زمانی است که رسم جامعه علمی بر این بوده است که حوزه دانش ها را از یکدیگر جدا سازد تا دانش پیراسته از داوری ها و انگاره های پیشینی و شخصیتی مقبولیت عام یافته، پیشرفت شتابان تری بیابد. در اقتصاد هم مدت هاست که این تقسیم بندی، در قالب اقتصادی اثباتی Positive Economic و اقتصاد دستوری Normative Economic یا علم و مکتب رخ نماینده است. این تفکیک موجب گشته است تا بسیاری از باورهای ارزش در قالب های نوین مورد بی مهری واقع گردند و این دو جانب جدای از هم حرکت کنند و از تعامل سازنده محروم گردند. در این نوشتار به دو حوزه یاد شده تحت عنوان گزاره های اثباتی و دستوری پرداخته شده است. مقصود از گزاره های اثباتی، هر جمله قابل صدق و کذب و رد و اثبات ناظر بر واقعیت خارجی است. به عبارت دیگر گزاره های اثباتی حاکی از هست ها و نیست ها و گویای واقعیت خارجی است. در مقابل، گزاره های دستوری از بایدها و نبایدها و ارزش ها حکایت می کند. اندیشمندان اسلامی در خصوص گزاره های دستوری اسلام، یعنی احکام اسلامی، قایل به پیوستگی آن ها با گزاره های اثباتی شده اند که تحت عنوان مصلحت و مفسده ذاتی احکام در بحث های اصولی و کلامی بدان پرداخته شده است. این تحقیق بر آن است که در جاهایی که قرآن به صراحت از واقعیات خارجی در روابط علی و معلولی و یا از هست ها در حوزه مسایل اقتصادی، چه در فلسفه احکام و چه در طرح استقلالی آن ها سخن می گوید به کاوش پرداخته، و آن ها را استخراج نماید. این گزاره ها در 4 گروه گزاره های حاکی از تاثیر عوامل اقتصادی بر دیگر حوزه های فردی و اجتماعی، گزاره های حاکی از تاثیرات عوامل موثر بر مسایل اقتصادی، گزاره های حاکی از فتارهای اقتصادی و گزاره های حاکی از سنت ها و قوانین عام الهی که بر مسایل اقتصادی نیز حکومت می کنند، دسته بندی شده است.