بررسی میزان مخاطره چاک جریان در قاعده دلتای سفیدرود

چاک جریان، جریانی قوی و باریک است که در منطقه خیزاب و در جهت تقریبا عمود بر ساحل شکل می گیرد. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش، خطوط ساحلی بخش جنوب غربی دریای خزر در قاعده دلتای رودخانه ای سفیدرود است. آمار بالای غرق شدگان دریای خزر صرف نظر از عدم آشنایی با فن شنا ناشی از ناآگاهی شناگران با ژیومورفولوژی سواحل، رژیم امواج، چاه های مکنده و چاک جریان است که شنای مطمین و ایمن در دریا را با شنا در آب های آرام استخرها و رودخانه ها و دریاچه های پشت سد کاملا متمایز می کند. هدف از این پژوهش شناسایی چاک جریان و بررسی علل رخداد این پدیده است. ابزار و داده های اصلی این پژوهش از نقشه هیدروگرافی چارت دریایی کیاشهر به مقیاس 100000/1 و دستگاه GPS به همراه نرم افزار ArcGIS تشکیل شده است. روش کار مبتنی بر شناسایی چاک جریان در بازدیدهای میدانی و در مرحله بعد انتقال نقاط به محیط نرم افزاری و اضافه نمودن آن به پارامترهای ژیومورفیک (توپوگرافی بستر دریا، شیب، هندسه خط ساحلی، قطر ذرات و راستای امواج) به همراه تخمین میزان مخاطره چاک جریان با استفاده از مدل مورفودینامیک ساحل ارایه شده توسط رایت و شورت، جهت بررسی و تجزیه و تحلیل میزان مخاطره و دلایل وقوع چاک جریان در قاعده دلتای سفیدرود است. یافته های تحقیق نشان می دهد قطر ذرات ماسه در مناطق وقوع چاک جریان کوچک تر و شیب این مناطق نیز کمتر از مناطق مجاور می باشد. بررسی پارامتر امگا در مدل مورفودینامیک ساحلی، محدوده مورد بررسی را با امگای بین  97/0 تا 85/2، در رده سواحل با خطر کم تا متوسط از لحاظ میزان مخاطره چاک جریان قرار می دهد. هندسه خط ساحلی نیز در محل وقوع جریان های شکافنده، انحنا و تورفتگی زیادی را به سمت خشکی نشان می دهد که می تواند در شناسایی این خطر کمک کننده باشد. در مناطقی که بین پشته های دریایی، گودی های هرچند کوچک ایجاد شده باشد شرایط برای ایجاد و تقویت این جریان ها فراهم می شود؛ لذا می توان نتیجه گیری نمود که به دلیل ارتباط تنگاتنگ نقاط وقوع این پدیده و وجود پشته ها و ناوه های در منطقه شکست، می توان محل وقوع جریان ها را شناسایی نموده و حتی صحت نقشه های عمق سنجی را ارزیابی کرد. پیشنهاد می شود با توجه به شناسایی چاک جریان، علایم هشداردهنده در سواحل مورد مطالعه نصب شود تا از بروز حوادث احتمالی جلوگیری گردد.