بررسی و نقد خلود دوزخیان بر اساس مبانی حکمت متعالیه و تطبیق آن با اصول اخلاقی از منظر قرآن کریم

خلود دوزخیان به معنی ماندگاری ابدی در دوزخ می‌باشد که از دیرباز مورد بحث مفسران و دین‌پژوهان بوده است. در پژوهش حاضر به نقد خلود دوزخیان بر اساس مبانی حکمت متعالیه و آیات قرآن، پرداخته خواهد شد.

مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام می‌گردد.

نباید چنین پنداشت که هیات‏های پست و شقاوتمندانه، راسخ در نفس گردد و در نتیجه آن نوع مجرد جدیدی در انسان به وجود می‏آید که همواره وجود خواهد داشت و مجرد مزبور است که به صورت ابدی در عذاب خواهد بود.

به عبارتی، علی‌رغم این‌که خلود در عذاب یا به تعبیری جاودانگی عذاب یکی از مسلمات اعتقادی است که اساسا با اصول اخلاقی منافاتی ندارد، اما در عین حال باید توجه داشت که اگر اخلاق رذیله و حالات زشت صورت، در نفس راه نیابد و ملایم ذات آن نباشد، یعنی نفس از نفوس سعید بوده و بالعرض حالات و هیات‏های شقاوتمندانه‏ای به خود گرفته است، مانند نفوس مومنان گنهکار، چنین نفسی، بالاخره آن صورت را رها می‏کند و آن حالات از او زایل می‏گردد، زیرا حالات مزبور در واقع یک حالت قسری و غیر طبیعی است.