تغییر ژنوم انسانی از منظر اصول بنیادین اخلاقی

پروژه ژنوم انسانی در مفهوم عام خود پروژه‌ای ژنتیکی است که با مهندسی ژنتیک یک انسان، امکان ایجاد هرگونه تغییر در نژاد انسان، اعم از ترمیم یا ارتقای ژنتیکی و حتی تولید انسان جدید بدون نیاز به نطفه پدر را فراهم می‌کند. از آنجا که تاریخ آغاز مطالعات ژنتیکی قدمت طولانی ندارد، مساله شبیه‌سازی در حوزه امور مستحدثه قرار می‌گیرد.

در واقع ناظر بر موانع اخلاقی است که در اثر ژنوم انسانی ممکن است پدید آید. بنابراین پژوهش حاضر درصدد است تا این نکات اخلاقی را مورد توجه قرار دهد.

برای بررسی موضوع حاضر از روش توصیفی تحلیلی بهره برده شده است که در زمره روش‌های کیفی به حساب می‌آید. روش حاضر با جمع‌آوری اطلاعات از متون و منابع اسنادی در حیطه اخلاقی و پزشکی به بررسی موضوع تغییر ژنوم انسانی می‌پردازد. یافته‌ها: شبیه‌سازی انسان نیازمند در نظرگرفتن ملاحظات اخلاقی فراوانی است که از جهات مختلفی از جمله: عدم امنیت تکنیکی و پزشکی، سست‌شدن نهاد خانواده و نقض اصل کرامت انسانی و خدشه‌دارشدن نسب انسانی، عدم برخورداری از هویت فردی و رشد روانی کامل، ایجاد رویکرد نژادپرستانه و ایجاد نژاد برتر، نقض آفرینش انسان و دستکاری در کار خداوند را دربر می‌گیرد.

قوانین و قواعد مربوط به شبیه‌سازی در حقوق ایران مبهم و دارای ابعاد مختلفی هستند که نمی‌توان پشتوانه حقوقی محکمی برای حمایت از شبیه‌سازی فراهم آورد. تنها مواردی که دیده می‌شود، قواعد مربوط به ارث حمل، وصیت برای حمل و اقرار به نفع حمل است که در حوزه شبیه‌سازی از آنان نتایحی استخراج می‌شود. بنابراین از منظر حقوقی نیازمند وجود قوانین شفاف درباره شخصیت و هویت جنین و فرایند شبیه‌سازی هستیم. تاسیس قوانینی جهت شفاف‌سازی سازوکارهای بهره‌گیری از فناوری شبیه‌سازی امری ضروری است.