حدود قلمرو اخلاق زیستی در عبادات

عبادات در اسلام دارای جایگاه مهمی هستند که علاوه بر تزکیه و تطهیر نفسانی افراد، عاملی برای بهبود زندگی اجتماعی انسان‌ها نیز محسوب می‌شوند. عبادات اسلامی با ترویج اندیشه زیستن مطلوب افراد با یکدیگر، جلوه‌های خاصی از اخلاق زیستی را نشان می‌دهند که در این پژوهش به برخی از آنان اشاره می‌شود.

روش توصیفی تحلیلی به عنوان روش پژوهش حاضر در نظر گرفته شده است که بر اساس آن با تحلیل و تفسیر آیات و روایات و همچنین بهره‌گیری از منابع و مقالات مرتبط در زمینه عبادات و اخلاق زیستی، نسبت به بررسی موضوع اقدام شده است.

اخلاق زیستی در نماز، مروج فرهنگ فروتنی و تواضع، ادب و نزاکت و همچنین دعوت به توحید و یگانگی است که در نهایت آرامش عمومی را موجب می‌شود؛ روزه، مظهر صبر و سکوت و بردباری در برابر چالش‌های جامعه است؛ زکات، خمس، انفاق و وقف، اصلاح اخلاق اقتصادی و اجتماعی را سرلوحه خود قرار می‌دهند که با نفی مادی‌گرایی و ترویج شیوه‌های اقتصادی و اجتماعی سالم، پرچمدار مبارزه با ظلم و تکاثر ثروت می‌شوند؛ حج نیز نمادی جهانی برای پیوستن به دریای بیکران حق و مقابله با مظاهر شیطان در دوره‌های مختلف تاریخی است.

اخلاق زیستی در اسلام همانند آنچه در احکام آن دیده می‌شود، امری فردی و مبتنی بر جدایی حوزه‌های اخلاقی از حوزه‌های اجتماعی نیست. بنابراین مجموعه احکام اسلام و عبادات آن در راستای اصلاح و ترویج اخلاق زیستی مطرح می‌شوند که هم سعادت فردی به دنبال دارند و هم این‌که اصلاح اجتماعی را وسیله‌ای برای دستیابی به سعادت به ما نشان می‌دهند. معرفی و شناسایی ابعاد اخلاقی عبادات و همچنین جلوگیری از تحریف آموزه‌های عبادی اسلام بخش مهمی از فرایند برسازش اخلاق زیستی اسلامی در جامعه است که می‌بایست مورد توجه بیشتری قرار گیرد.