مطالعه ی تطبیقی مکتب بغداد عباسی و مکتب هرات در نگارگری اسلامی

مکتب نگارگری بغداد که با عنوان مکتب بین المللی نیز شناخته می شود، از ابتدای حکومت خلفای عباسی با پیروی از اصلوب معنوی دین اسلام نقشی موثر در تصویرسازی کتب علمی و ادبی ایفا می کند. این مکتب به مرور تحت تاثیر مکاتب هنری تمدن های پیش از اسلام دست خوش تکامل گردید تا فاصله ی نگارگری پیش و پس از اسلام را کمتر و کمرنگ تر نماید. مکتب نگارگری تیموریان نیز که اغلب پژوهشگران آن را با عنوان مکتب هرات می شناسند، جایگاهی ویژه در تاریخ نگارگری ایرانی- اسلامی داشته و با تکیه بر چکیده و بنیان مکاتب قبلی نظیر سمرقند، آل جلایر، تبریز و شیراز، همچنین با تاثیرپذیری از نگارگری چینی و به مدد نوآوری های بدیع هنرمندانش، دوران طلایی نگارگری را رقم می زند. در این پژوهش سعی بر آن است تا ضمن تشریح فرآیند شکل گیری دو مکتب بغداد و هرات، با تبیین وجوه اشتراک و افتراق آن دو بر پایه ی توصیف و تحلیل آثار شاخص به جای مانده از هر دو مکتب، میزان و کیفیت تاثیرپذیری مکتب هرات از مکتب بغداد مشخص شود. برآیند پژوهش حاضر مشخص می کند که با حمله ی تیمور به بغداد و کوچاندن هنرمندان مکتب آل جلایر به سمرقند، بازماندگان و وارثان مکتب عباسی به هرات راه یافته و در بنیان نهادن مکتب ترکیبی هرات به شکلی غیر مستقیم تاثیر گذارده اند که در توجه به جایگاه های اجتماعی، نگرش های روان شناختی، مزین نگاری نقوش حیوانی و نباتی و...  در آثار مکتب هرات متبلور می گردد.