ارزیابی بهره ‎وری آب کشاورزی محصول برنج در مقیاس حوضه ای براساس تبخیر و تعرق واقعی در حوضه سفیدرود

بهره وری آب کشاورزی از جمله معیارهای اصلی در سنجش کارایی و عملکرد مدیریت سامانه های آبی با مصرف بالای آب کشاورزی بوده و انتخاب شاخص های مناسب لازمه انجام ارزیابی واقعی از این معیار در یک حوضه می باشد. در این راستا استفاده از حجم تبخیروتعرق واقعی محصولات کشاورزی می تواند در محاسبه بهره وری آب مدنظر قرار گیرد. برای بررسی این مهم، حوضه سفیدرود به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب گردیده و علاوه بر حجم آب آبیاری، از حجم تبخیروتعرق واقعی صورت گرفته برای ارزیابی بهره وری آب در مقیاس حوضه ای استفاده گردید. برای این ارزیابی از دو شاخص CPDIP (میزان محصول تولیدی به ازای واحد آب آبیاری و بارندگی موثر مصرفی) و CPDET (میزان محصول تولیدی به ازای واحد تبخیروتعرق واقعی) استفاده شد. برای برآورد تبخیروتعرق واقعی و عملکرد در مقیاس حوضه ای ، از مدل جامع ارزیابی آب وخاک (SWAT) استفاده شد. بدین منظور ابتدا مدل مذکور با استفاده از ابزار SWAT-CUP و با توجه به داده های ایستگاه آب سنجی در سطح حوضه واسنجی و اعتبارسنجی گردید که مقادیر R2 بین برای این دو مرحله به ترتیب بین 61/0 تا 75/0 و 51/0 تا 72/0 به دست آمد. در ادامه مقادیر شاخص های بهره وری آب، برای محصول برنج محاسبه گردید. براساس نتایج تحقیق حاضر، مقادیر متوسط شاخص های CPDIP و CPDET برای دوره مورد مطالعه در حوضه سفیدرود به ترتیب 40/0 و 99/0 (کیلوگرم بر مترمکعب) به دست آمد. لذا مقادیر شاخص های بهره وری براساس تبخیروتعرق واقعی تقریبا 5/2 برابر مقادیر شاخص ها بر مبنای حجم آب آبیاری و بارندگی موثر می باشند. بر مبنای یافته های این پژوهش، شاخص CPDET به علت در نظر گرفتن استفاده چندین باره از تلفات نفوذ عمقی و سطحی آب در بخش ‎های مختلف، معیار مناسبی برای ارزیابی بهره وری آب کشاورزی در سطح یک حوضه می باشد.