بررسی عملکرد بذر در 19 اکوتیپ از سه گونه تخم شربتی (Lallemantia spp.)

جنس لالمنتیا (Lallemantia Fisch. et Mey.) یکی از مهم ترین جنس های دارویی در ایران هست که به دلیل اثرات ارزشمند دارویی موردتوجه جامعه انسانی ایران قرار گرفته است. مطالعه حاضر با هدف احیاء و اهلی سازی برخی اکوتیپ های وحشی گونه‏ های جنس بالنگو یا تخم شربتی (Lallemantia spp.) انجام شد. بذور 19 اکوتیپ وحشی شامل نه اکوتیپ از گونه L. royleana (Benth.) Benth.، پنج اکوتیپ از گونه L. iberica (M.Bieb.) Fisch. & C.A. Mey. و پنج اکوتیپ از گونه L. peltata (L.) Fisch. & C.A. Mey. از بانک ژن منابع طبیعی ایران تهیه شدند. بذرها در سال زراعی 1397 در قالب طرح بلوک‏ های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین کاشته شدند. صفات مورد بررسی شامل وزن خشک کل بوته، عملکرد بذر، ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش و صفات فنولوژیکی روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی بذر بود. ابتدا تجزیه واریانس بین گونه ها و سپس تجزیه واریانس آشیانه ای بین اکوتیپ های داخل هر گونه انجام شد. مقایسه میانگین صفات مختلف در بین اکوتیپ های داخل هرگونه به روش توکی انجام شد. در این مطالعه براساس تجزیه خوشه ای و نمودار بای پلات، اکوتیپ ها در سه خوشه مجزا قرار گرفتند. اکوتیپ های خوشه یک که متعلق به L. iberica بود نسبت به اکوتیپ های دو خوشه دیگر از میزان عملکرد بذر بیشتری برخوردار بودند. در L. iberica بیشترین وزن بذر متعلق به اکوتیپ آزادشهر (4.5 گرم در بوته) با میزان تولید 375 کیلوگرم در هکتار برآورد گردید. در نهایت، اکوتیپ های برتر از لحاظ عملکرد بذر در کلاس a، شناسایی شدند و در فرآیند تکثیر و صدور گواهی محدود بذر قرار گرفتند.