شواهدی بر غرق شدن پلاتفرم کربناته فارس در ژوراسیک، جنوب ایران

مطالعه چیدمان رخساره ها و محیط رسوب گذاری توالی های ژوراسیک منطقه فارس، گویای تحولات مهمی در تاریخچه تکامل این قسمت از حوضه ی رسوبی زاگرس از جمله خروج از آب تا غرق شدن پلاتفرم کربناته در آن دوره است. به منظور بررسی جنبه های مختلف این رویدادهای زمین شناسی، دو برش از نهشته سنگ های ژوراسیک در کوه گدون و میدان نفتی کوه سیاه از نظر رسوب شناسی، چینه نگاری و چاه نگاری مطالعه شدند. یافته های این تحقیق نشان داد که توالی رسوبی ژوراسیک زیرین منطقه فارس عمدتا شامل سنگ های کربناته و شیل هایی است که در بخش داخلی یک رمپ هموکلینال نهشته شده است. این توالی به یک افق خاک آهکی (کالکریت) منتهی می شود که همزمان با ناپیوستگی آلنین و خروج پلاتفرم از آب تشکیل شده است. پیشروی دریا و برقراری دوباره پلاتفرم در اوایل ژوراسیک میانی منجر به پوشانده شدن سطح ناپیوستگی با کربنات های پیراکشندی، شیل های دریایی عمیق و سنگ آهک های پلاژیک است. پوشانده شدن بدون واسطه نهشته های پلاتفرمی با رخساره های دریایی عمیق باژوسین، نشانه افزایش ناگهانی فضای رسوب گذاری و غرق شدن سکوی کربناته فارس است. چنین شرایطی، نتیجه عمیق شدن سریع حوضه ناشی از فرونشینی تکتونیکی همزمان با بالابودن سطح جهانی آب دریاها در باژوسین است. در این زمان، تغییر محیطی بارزی در حوضه زاگرس روی داد که طی آن پلاتفرم وسیع و پیوسته (اپیریک) ژوراسیک پیشین از هم تفکیک و سامانه رسوبی تازه ای ایجاد شد. این سامانه متشکل از دریاهای عمیق و پلاتفرم های کربناته در بین آن ها بود و توسعه بیش تر دریاهای باز را نشان می دهد. تشابه محیط رسوبی نهشته های باژوسین در فارس و حوضه گوتنیا (لرستان و شمال عراق) نشانه گسترش دریاهای عمیق در بیش تر مناطق زاگرس است. با این اوصاف، غرق شدن پلاتفرم کربناته ژوراسیک یک رویداد فراگیر و نقطه عطف در تاریخ رسوب گذاری و تکامل ساختاری زاگرس است که رژیم رسوبی پس از آن کاملا متفاوت شده است.