شناسایی عوامل نهادی رسمی تغییر کاربری اراضی مجموعه شهری تهران در دو دهه اخیر

اراضی مجموعه شهری تهران در دهه های اخیر مورد دخل و تصرف و درنتیجه با تغییر کاربری قابل ملاحظه ای روبرو شده است. براین اساس، این مطالعه باهدف بررسی عوامل نهادی در تغییر کاربری اراضی شهر تهران در دو دهه اخیر انجام گرفته است. از رویکردهای نهادگرایی و حکمروایی برای چارچوب مفهومی استفاده شده است. روش انجام تحقیق به صورت کیفی است. جامعه موردمطالعه، کلیه متخصصان و مطلعین کلیدی این حوزه بودند که به صورت نمونه گیری »هدفمند« 20 نفر از آنها مورد مصاحبه قرار گرفتند. معیار توقف مصاحبه ها، »اشباع نظری« بود. تجزیه و تحلیل داده ها براساس تحلیل »مضمون« یا تحلیل »تماتیک« انجام پذیرفت که بعد از کدگذاری اولیه داده ها، 679 کد باز، 25 مفهوم پایه، 10 مضمون سازمان دهنده و 5 مضمون فراگیر یا عالی استخراج شد. یافته ها نشان میدهد که مضامین سازمان دهنده عوامل نهادی تغییر کاربری اراضی شهر تهران »اعمال نفوذ در نظارتها، ضعف در قوانین، ناهمگرایی سازمانی، ضعف در مداخله، ضعف در سطح عملکرد، کنترل ناپذیری اهداف، استفاده کم از دانش جدید، انطباق ناپذیری دانشی، جانبداری در تدوین قوانین و منابع قدرت« هستند که خود مستخرج از مضامین فراگیر »نظارت ناشفاف، موازی کاری نهادی، ارزیابی عملکرد معیوب، ضعف اطلاعاتی و مداخات فراقانونی« میباشند. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که اصاح ساختار حکمروایی مدیریت اراضی کالنشهر تهران نیازمند مجموعه ای از اقدامات پیچیده در سطوح و در حوزه های مختلف است و تنها از طریق ارتقای مشارکت نهادی و توجه به تخصص و شایستگی مدیران قابل حل نیست، بلکه این عوامل خود متاثر از طیفی از عوامل نهادی مهم در قالب، عوامل "سیاسی و قانونی" هستند که خود برآیند یک سیستم معیوب مدیریتی در سطوح مختلف به شمار میروند.