آنالیزهای پتروگرافی مقاطع نازک سفاله ای گونه منقوش بدون لعاب دوران اسلامی جزیره قشم

موقعیت جغرافیایی جزیره قشم در سواحل شمالی خلیج فارس و دهانه تنگه هرمز و قرارگرفتن آن در مسیر راه های ارتباطی از دیرباز سبب رونق ارتباطات گسترده تجاری با دیگرمناطق، به ویژه با جنوب خلیج فارس شده است. طی دو فصل بررسی های باستان شناختی جزیره قشم که در سال های 1385 و اسفند 1390 و فروردین 1391 انجام گرفته است؛ درمجموع 161 محوطه باستانی شناسایی شد و تعداد قابل ملاحظه ای از سفالینه های گونه منقوش بدون لعاب به دست آمد که ازنظر جایگاه و سیرتحول حایز اهمیت هستند. این گونه سفال دارای پراکندگی گسترده ای در سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس بوده و به نظر می رسد تولید آن در طول دوران اسلامی در سرتاسر سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس رواج داشته و به یکی از کالاهای اصلی برای تجارت تبدیل شده است، اما مطالعات باستان شناختی بیشتر برحوضه جنوبی خلیج فارس متمرکز بوده است و اطلاعات باستان شناسان از حوضه شمالی موردی، پراکنده و ناکافی است؛ لذا درراستای شناخت و معرفی این گونه کمتر شناخته شده در ایران و با هدف کانی شناسی آن، 14 نمونه جهت بررسی های میکروسکوپی انتخاب و نمونه ها با روش آنالیز مقاطع نازک پتروگرافی و با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان نوری بررسی شد. مطالعات میکروسکوپی انجام شده تلاشی بود برای پاسخ گویی به پرسش هایی هم چون: سفال های منقوش بدون لعاب جزیره قشم از نظر کانی شناسی دارای چه ویژگی هایی هستند؟ چه شباهت ها و تفاوت هایی از نظر کانی ها در میان نمونه های آزمایش شده وجود دارد؟ و کیفیت و میزان پخت سفال ها چگونه است؟ در بررسی و مطالعه مقاطع نازک مشخص شد باتوجه به این که جزیره قشم ازلحاظ جایگاه زمین شناسی در پهنه ساختاری زاگرس چین خورده جای گرفته است؛ در آن واحدهای رسوبی کربناته و ماسه سنگی رخنمون دارد. اجزای پرکننده قطعات با منشا آذرین و رسوبی با اجزای مشابه می باشد. متداول ترین کانی در ساختار نمونه ها کوارتز است و تمامی نمونه ها به جز یک نمونه grog دارند، اما وجود برخی کانی ها و سنگ های متفاوت در نمونه ها قابل توجه می باشد. علاوه برآن تمامی نمونه ها دارای ساختاری مشابه و دارای بافت پورفیری می باشند. در رنگ تمامی نمونه ها از اکسید آهن استفاده شده است و پخت غالب سفال ها در حدود 800 درجه سانتی گراد و به حد کافی بوده است.