شناسایی شاخص های حکمرانی الکترونیک در آموزش عالی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین)

پیاده سازی حکمرانی الکترونیک در حوزه آموزش کمک می کند تا موسسات آموزشی و دانشگاه ها بتوانند با استانداردهای مدیریتی به روز و کارآمد در سطح جهانی، برای مقابله با چالش های ناشی از جهانی شدن و رقابت بین المللی و علمی و پیشرفت تکنولوژی آمادگی داشته و بهره وری و اثربخشی لازم و کافی را داشته باشند. هدف اصلی حکمرانی الکترونیک در حوزه ی آموزش، ارتقاء سطح کیفی آموزش است. دانشگاه ها از جمله سازمان هایی هستند که با توجه به تعاملات گسترده با دانشجویان برای پیاده سازی حکمرانی الکترونیک مناسب هستند. بررسی پیشینه های موجود در این خصوص نشان از رو به رشد بودن این حوزه مطالعاتی دارد اما تعداد پیشینه های کاملا مرتبط کم بوده و تعداد شش تحقیق را که فقط تاحدودی با موضوع پژوهش مرتبط هستند را نشان می دهد که در قالب جدول خواندن متون مورد بررسی قرار گرفته است. حال می توان گفت هدف از پژوهش حاضر نیز شناسایی شاخص های حکمرانی الکترونیک در آموزش عالی و بطور خاص دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین می باشد.

این پژوهش از نظر روش پژوهش جزء تحقیقات توصیفی-پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی است. جمع آوری اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان صورت گرفته است، ابتدا نتایج و داده های حاصل از مطالعات کتابخانه ای و بررسی پژوهش های پیشین به علاوه ی داده های بدست آمده در مصاحبه ی نیمه ساختار یافته با خبرگان در نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA پیاده سازی شد . در مرحله بعد ابتدا  کد گذاری باز بر روی داده ها انجام گرفت و در ادامه ،کدهای باز بدست آمده، تحت طبقات انتزاعی تر و کلی تر با عنوان مولفه دسته بندی شدند و کدگذاری محوری انجام گرفت که در این مرحله 66 شاخص، 5 بعد و 9 مولفه استخراج شد و در مرحله ی بعد برای سنجش روایی شاخص های بدست آمده از تکنیک دلفی استفاده شد که در نهایت 59 شاخص، 5 بعد و 9 مولفه به تایید نهایی خبرگان رسید. جهت بررسی و تجزیه و تحلیل تکنیک دلفی از آمار توصیفی استفاده شد و در نهایت  با استفاده از کدگذاری گزینشی، مدل پژوهش استخراج گردید.

در این پژوهش ابتدا تمامی داده های حاصل از مطالعات کتابخانه ای،  مصاحبه با خبرگان و استخراج شاخص ها کدگذاری گردیده و سپس سنجش روایی آنها با استفاده از روش دلفی صورت گرفته و در نهایت پس از مرحله ی کدگذاری گزینشی، مدل پژوهش بدست آمد که شامل 59 شاخص، 5 بعد (مشارکت الکترونیک، تعامل الکترونیک، خدمات الکترونیک، سیستم خودکار اداری (اتوماسیون) و اداره کردن الکترونیک) و 9 مولفه (اطلاع رسانی الکترونیک، مشاوره و تبادل نظر الکترونیک، تعامل الکترونیک دانشگاه با سایر ذی نفعان، تعامل الکترونیک ذی نفعان با یکدیگر، آموزش الکترونیک، خدمات نرم افزاری، سرمایه گذاری در حوزه ICT، سامانه ثبت و پیگیری و سامانه جامع و مرکزی) می باشد.

نتایج بدست آمده از مراحل سگانه ی تکنیک دلفی نشان داد که از دید خبرگان شاخص های «انجام و پیگیری کلیه امور اداری، آموزشی، مالی و فارغ التحصیلی به صورت آنلاین»، «اطلاع رسانی الکترونیک از طریق پورتال دانشگاه به دانشجویان»، «اختصاص درصدی از درآمد دانشگاه به توسعه زیرساخت های الکترونیک»، «دسترسی به اینترنت پرسرعت در کل واحدهای تابعه دانشگاه» و «ارزیابی عملکرد الکترونیک» دارای بالاترین میزان اهمیت بودند.