شناسایی مولفه های واکاوی یادگیری در آموزش و ارائه چارچوب مفهومی برای بهینه سازی یادگیری

پیشینه و اهداف:

 واکاوی یادگیری حیطه ای نوین و آینده دار در آموزش است که به دنبال دریافت، تحلیل و گزارش داده راجع به یادگیرنده و محیط یادگیری اش به منظور بهینه سازی یادگیری و محیط یادگیری است. داده و واکاوی، دو کلیدواژه اصلی واکاوی یادگیری است که می توان گفت داده به عنوان تغذیه کننده واکاوی به منظور فراهم نمودن بینش های مبتنی بر شواهد راجع به یادگیری و تدریس عمل می کند. واکاوی یادگیری توجه بسیاری از محققان را در طول دهه گذشته جلب کرده است؛ اما پژوهش هایی که به فراهم نمودن یک چارچوب جامع از واکاوی یادگیری پرداخته باشند، بسیار کم بوده است. این پژوهش بنا دارد تا با شناسایی مولفه های واکاوی یادگیری در آموزش به ارایه چارچوب مفهومی از واکاوی یادگیری برای بهینه سازی یادگیری بپردازد.

این پژوهش یک مطالعه کیفی است که طرح تحقیق آن تحلیل محتوا است. تحلیل مضمون یا تحلیل تماتیک که توسط براون و کلارک پیشنهاد شده است در قالب شش گام به عنوان روش پژوهش استفاده شد که عبارتند از: (1) آشناسازی با داده های جمع آوری شده  (2) استخراج کدهای اولیه (3) جستجو برای مضامین و مولفه ها (4) بررسی مضامین و مولفه های احتمالی (5) تعریف و نامگذاری مضامین و مولفه ها و (6) گزارش نتایج. در این پژوهش، 14 نفر از متخصصان حیطه واکاوی یادگیری مورد مصاحبه قرار گرفتند. روش نمونه گیری هدفمند برای انتخاب شرکت کنندگان استفاده شد و استراتژی انتخاب این متخصصان بر اساس ارتباط فعالیت های پژوهشی و نظری آنها بوده است. دلیل این که چرا 14 نفر مورد مصاحبه واقع شدند؛ مبنای اشباع نظری بود که به معنای انجام فرایند جمع آوری داده است تا زمانی که داده جدید به دست نیاید. این به این معنا است که قاعده اشباع نظری به عنوان مبنای تعیین حجم نمونه استفاده شد. برای جمع آوری داده ها، مصاحبه بدون ساختار اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز (کدگذاری خط به خط)، کدگذاری محوری (ترکیب کدها و ایجاد طبقه ای از مفاهیم کلی تر) و کدگذاری انتخابی (فرایند انتخاب یک طبقه به عنوان مقوله اصلی و ربط دادن دیگر طبقه ها به این مقوله) انجام شده است. نرم افزار مورد استفاده برای تحلیل داده ها MAXQDA نسخه 2018 بوده است. روایی یافته ها بر اساس مولفه روایی محتوا (CVI) و پایایی یافته ها براساس آزمون ضریب کاپا مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها نشان داد که واکاوی یادگیری از هفت مولفه محیط (زمینه، فرهنگ و ارتباطات)، اهداف (بهینه سازی یادگیری، تشخیص، آگاهی از فرایند یادگیری، بازخورد، تصمیم گیری، بازتاب، خودتنظیمی، شخصی سازی، انگیزش، نظارت و ارزیابی)، ذی نفعان (یادگیرندگان، معلمان، طراحان یادگیری، مدیران و والدین)، داده (فراداده، داده معنی دار، داده سوابق تحصیلی، داده تحصیلی، داده عملکردی، داده تعاملی و داده روانشناختی)، سطوح واکاوی (توصیفی، تشخیصی، پیش بینی و تجویزی)، فرآیند (جمع آوری، تحلیل، گزارش و تفسیر) و تکنیک (تحلیل شبکه های اجتماعی، خوشه بندی، طبقه بندی، پیش بینی، رگرسیون، درخت تصمیم گیری، تحلیل عاملی، کشف قوانین انجمنی، کشف الگوهای ترتیبی و تحلیل توصیفی)  تشکیل شده است که در کنار هم چارچوب مفهومی مولفه های واکاوی یادگیری در آموزش برای بهینه سازی یادگیری را تشکیل می دهند.

براساس یافته های پژوهش به کاربران واکاوی یادگیری در آموزش پیشنهاد می شود که این هفت مولفه شناسایی شده را در هنگام استفاده از واکاوی یادیگری در آموزش برای بهینه سازی یادگیری مورد توجه قرار دهند. براساس یافته ها، توصیه ها برای فعالیت های پژوهشی و عملی آتی پیشنهاد شده است.