مطالعه عملکرد دانش آموزان دوره دوم متوسطه در حل یک تکلیف توانایی فضایی با استفاده از نظریه SOLO

پیشینه و اهداف:

 پژوهش های اخیر ریورا وسینکلیر و دیگران، تاثیر توانایی های فضایی در دستیابی به اهداف مختلف در زمینه های متفاوت درسی و زندگی واقعی را نشان می دهند و نیاز به گسترش یادگیری آن را در تمامی سطوح تحصیلی پیشنهاد می کنند. رویکردهای سنتی گذشته به آموزش هندسه بر پایه طبقه بندی اشکال و اشیاء و خواص آن ها به طور شهودی و در نهایت اثبات رسمی متمرکز شده است. در حال حاضر تاکید بیشتر بر توانایی های فضایی مانند چرخش ذهنی، بازنمایی اشیاء سه بعدی، و هماهنگی حرکت و موقعیت می باشد. قراردادن چنین توانایی هایی در کتاب های درسی نقش بسزایی در درک دانش آموزان از مفاهیم هندسه دارد. طبقه بندی سولو (Structure of Observed Learning Outcome) یکی از کاربردی ترین نظریه ها می باشد که در زمره ی چارچوب های عمومی و موضعی رشد شناختی قرار می گیرد. اهمیت این نظریه در این است که می تواند در همه مقاطع و سنین، درک و فهم دانش آموزان از یک موضوع را مورد ارزیابی قرار دهد. هدف از این پژوهش، بررسی توانایی مهارت های فضایی دانش آموزان در حل یک تکلیف و تجزیه و تحلیل پاسخ های آن ها بر اساس طبقه بندی سولو است. نظریه سولو یکی از نظریه های آموزش ریاضی است که کاربرد زیادی در شناخت ما از درک و فهم دانش آموزان و یادگیری ریاضی دارد.

روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. سوالی از آزمون استاندارد پردو (Purdue) در مورد تجسم فضایی انتخاب گردیده که روایی صوری و محتوایی آن توسط سه نفر از اساتید آموزش ریاضی و چهار نفر از دبیران هندسه تایید شده است. به کمک معیار آلفای کرونباخ، ضریب پایایی تقریبی آن  به دست آمد. شرکت کنندگان در این مطالعه، 498 نفر از دانش آموزان پایه دهم، یازدهم و دوازدهم هستند که به طور خوشه ای تصادفی چند مرحله ای، از مدارس نظری و فنی و حرفه ای شهرستان بوشهر انتخاب شده اند.

 نتایج نشان می دهند که در زمینه تجسم فضایی، دانش آموزان مدارس معمولی در سطح تک ساختاری قرار دارند. در این آزمون دانش آموزان هنرستانی هیچ کدام به سطوح چندساختاری و رابطه ای نرسیدند. در حین بررسی پاسخ ها، نوع تفکر، راه حل های چندگانه، استراتژی ها و اشتباهات مفهومی رایج نیز تحلیل شده است.

مدل سولو به معلمان در مورد ارزیابی از نتایج یادگیری و بررسی درک و فهم دانش آموزان کمک می کند. در جهت بهبود درک  دانش آموزان از تجسم فضایی و افزایش مهارت های فضایی پیشنهاد می شود ارایه مسایلی از این دست در برنامه ها و کتاب های درسی نیز مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از هندسه پویا و نرم افزارها در جهت درک بهتر تجسم فضایی همانطور که تحقیقات ازدمیر و ایلدیز نشان می دهد تاثیر گذار است. همچنین استفاده از مدل سولو به پژوهشگران و معلمان برای ارزیابی درک دانش آموزان از یک موضوع پیشنهاد می شود. نتایج مطالعه برای برنامه ریزان، مولفان کتاب های درسی و محققان بسیار حایز اهمیت است.