عوامل اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی موثر بر وقوع آتش سوزی در جنگل های ایران و راهبردهای مقابله با آن

سرانه جنگل ایران حدود یک چهارم مقدار جهانی و اما روند تخریب و وقوع آتش ‏سوزی در جنگل های کشورمان بسیار سریع بوده است؛ این شرایط درخور توجه ویژه و مطالعه است. از این‏رو، مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل موثر بر آتش سوزی جنگل‎ های ایران و نیز ارزیابی دیدگاه کارشناسان در زمینه راهبرد‎های مدیریت مقابله با آتش سوزی و تعیین راهبرد های موثر برای مقابله با آن صورت گرفت. برای بررسی عوامل موثر بر آتش ‏سوزی جنگل ها، از تحلیل رگرسیون و داده های استان ‏های منتخب طی دوره 1394-1380 استفاده شد. تحلیل مدیریت مقابله با آتش سوزی نیز بر اساس قضاوت کارشناسان منتخب در خصوص راهبرد های پیشنهادی و با بهره‏ گیری از روش‏های فرآیند تحلیل سلسله ‏مراتبی فازی و تاپسیس انجام شد. یافته های مطالعه نشان داد که به طور نسبی، سهم متغیرهای اقتصادی- اجتماعی در وقوع آتش سوزی بیشتر از متغیرهای زیست محیطی بوده و از میان متغیرهای زیست محیطی، اثر دما قابل ملاحظه است. همچنین، در خصوص متغیرهای اقتصادی-اجتماعی، مشخص شد که تراکم استفاده از جنگل ها از طریق افزایش جمعیت و افزایش دسترسی (جاده) موجب افزایش زمینه وقوع آتش سوزی می شود؛ اما در عین حال، بهبود شرایط جامعه از نظر سطح توسعه ‏یافتگی زمینه کاهش وقوع آتش سوزی را فراهم می کند؛ در مورد مدیریت مقابله با آتش‏ سوزی نیز تاکید و تمرکز راهبرد های اولویت ‏دار، بیش از تجهیزات مورد استفاده، بر مدیریت منابع نیروی انسانی است؛ و قبل از آتش سوزی، راهبرد های «برگزاری نشست و تشکیل جلسه ستاد اطفای حریق»، «اعمال جریمه» و «گماشتن نگهبان و دیدبان محلی» از بالاترین اولویت برخوردار بوده و «حفظ خونسردی ماموران» و «حضور به ‏موقع ماموران در محل» به‏ عنوان راهبرد های حین آتش سوزی توصیه شده‏اند.