اثر برخی تعدیل کننده های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) درشرایط تنش کم آبی

کینوا با نام علمی (Chenopodium quinoa Willd.) یک گیاه دولپه ای، متعلق به خانوادهChenopodiaceae  است. پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین های گروه ب، ویتامین ای و آنتی اکسیدان ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه 9 آمینو اسید ضروری بدن را دارد. کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در سراسر جهان است میزان کم نزولات آسمانی و پراکنش نامنظم آن سبب بروز تنش خشکی در طول دوره رشد گیاهان زراعی می شود. محافظ های گیاهی قادرند در کنار افزایش توان تحمل تنش ها، رشد و عملکرد گیاه را نیز بهبود دهند. بنابراین می توان اظهار داشت استفاده مناسب از این دسته مواد می تواند به عنوان یکی از راهکارهای مدیریتی بسیار مهم در افزایش توان تحمل تنش های گوناگون در گیاهان زراعی مطرح گردد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تعدیل کننده های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا درشرایط تنش کم آبی انجام گرفت.

این آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 16 تیمار و 6 تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتور اول شامل تنش کم آبی در چهار سطح: 1- تنش در مرحله رشد رویشی (پس از استقرار گیاهی تا شروع گلدهی)، 2-تنش در مرحله رشد زایشی (از ابتدای گلدهی تا انتهای گلدهی)، 3- تنش در مرحله پرشدن دانه (از شروع پر شدن تا رسیدگی دانه)، 4-بدون تنش (شاهد) بود. فاکتور دوم محلول پاشی در چهار سطح: 1- محلول پاشی اسید آسکوربیک با غلظت (2 میلی مولار)، 2-اسید سالسیلیک با غلظت (2 میلی مولار)، 3-کود کلاته میکرو کامل نانو (2 لیتر در هزار لیتر) و شاهد (آب پاشی) بودند.

نتایج نشان داد که تنش کم آبی اثر معنی داری بر خصوصیات مورفولوژیک، صفات کمی و کیفی علوفه داشت. محلول پاشی باعث افزایش معنی دار پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم، عملکرد علوفه تر، وزن خشک ساقه، برگ، گل و قطر ساقه گردید و باعث کاهش معنی دار دیواره سلولی بدون همی سلولز، دیواره سلولی نامحلول در شوینده خنثیو فیبر خام علوفه کینوا شد. اثر برهمکنش تنش کم آبی و محلول پاشی بر تمام صفات کیفی علوفه (به غیر خاکستر) در سطح یک درصد معنی دار بود. بیشترین مقدار کربوهیدرات های محلول در آب (65/23 درصد) از تیمار تنش کم آبی در مرحله رشد رویشی و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک حاصل شد.

انجام آبیاری در مراحل رشد زایشی کینوا (گلدهی و دوره پر شدن دانه) در مقایسه با دوره رشد رویشی اهمیت بیشتری دارد.  همچنین جهت تعدیل اثرات تنش کم آبی، بهبود عملکرد کمی و کیفی علوفه کینوا، محلول پاشی با تعدیل کننده های تنش خشکی پیشنهاد می گردد.