الگوی ترویج علم در ایران: یک مطالعه داده بنیاد

در سال های اخیر عمومی سازی علم یا ترویج علم در کشور ایران اهمیت زیادی یافته است. علاوه بر دانشگاه ها و مراکز علمی، بسیاری دیگر از نهادهای دولتی و غیردولتی هم به موضوع ترویج علم پرداخته اند. با وجود این، هنوز تعریفی مشخص و مورد تایید همگان در خصوص ترویج علم وجود ندارد. هدف این مطالعه طراحی الگوی ترویج علم در ایران بود. در این پژوهش از روش کیفی با رویکرد داده بنیاد استفاده  شد. شرکت کنندگان در پژوهش با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند که افراد متخصص (اعضای هییت علمی، استادان، نمایندگان وزارتخانه ها، روسا و مدیران موسسه های علمی/ پژوهشی و...) بودند و در پنج گروه کانونی متشکل از ده نفر شرکت کردند. سوال های مصاحبه بر مبنای عوامل متعددی که منتج به طراحی الگو شود، تدوین شد. با توجه به روش اتخاذ شده و اطلاعات استخراج شده ، درمجموع، 129 کد مفهومی اولیه از تحلیل متنی مصاحبه ها استخراج شد. کدهای خام استخراجی به دلیل فراوانی و تعداد زیاد به 61 کد ثانویه و در ادامه کدهای ثانویه به 12 کد مفهومی تبدیل شدند. با توجه به کدهای مفهومی، مقولات (6 طبقه فرعی) و 6 طبقه اصلی استخراج شد. بر اساس الگوی تدوین شده، تعریف مشترک از ترویج علم ، عوامل موثر بر ترویج علم و همچنین اثرهای ترویج علم در جامعه مشخص شد. علاوه بر آن، نقش راهبردهای ترویج علم در ایجاد پیامدهای مثبت ناشی از ترویج علم تبیین شد.