تاثیر فاصله از آبراهه بر تنوع گونه ای و گرو ه های عملکردی گیاهی در مراتع کوهستانی عنبران چای، اردبیل

جوامع گیاهی حاشیه آبراهه ها در مناطق نیمه خشک کوهستانی، نقش حیاتی در فرآیندهای اکولوژیکی و خدمات اکوسیستم ها دارند. در این پژوهش، تغییرات تنوع و ترکیب گیاهی در فواصل مختلف از آبراهه و دامنه های آن، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، 15 زیرحوزه با تنوعی از مساحت و طول آبراهه، در دو جهت شمالی و جنوبی، در مراتع کوهستانی عنبران چای اردبیل، انتخاب شد. با استقرار 20 پلات یک متر مربعی در هر زیرحوزه، اقدام به آماربرداری از پوشش گیاهی در فواصل مختلف از آبراهه (25-0، 50-25 و 75-50 متر)، در فصل رویش سال 1396 شد. با گروه بندی گونه ها در قالب گروه های علمکردی و محاسبه تنوع گونه ای، مقایسه آماری پارامترها توسط آزمون تی تست و تجزیه واریانس یک طرفه، انجام شد. نتایج نشان داد؛ فاصله دوم (50- 25 متر) نسبت به فواصل اول (25-0 متر) و سوم (75-50 متر) از آبراهه، دارای تنوع بالایی می باشد که بر نظریه حداکثر تنوع گونه ای در شرایط آشوب متوسط محیطی، دلالت دارد. در این ارتباط برای فواصل اول تا سوم، مقدار شاخص تنوع گونه ای شانون- وینر، 38/1، 40/1 و 39/1 بدست آمد. دامنه های شمالی به دلیل برخورداری از رطوبت بالا، دارای تنوع بیشتری (45/1) نسبت به دامنه های جنوبی (30/1) هستند. نتایج نشان داد اگر هدف از مدیریت مرتع، تعیین اولویت فواصل مختلف از آبراهه برای انجام عملیات بیولوژیک همزمان با عملیات مکانیکی آبخیزداری باشد، باید احیاء بستر آبراهه و فاصله اول از آبراهه و همچنین فاصله سوم از آبراهه یعنی فاصله منتهی به خط الراس، در اولویت قرار گیرد. زیرا تنوع گونه ای در این فواصل، از مطلوبیت کمتری نسبت به فاصله دوم از آبراهه، برخوردار است. بر همین اساس، استفاده از گونه های علفی و به طورکلی، فورب های چندساله، توصیه می گردد.