بررسی پتانسیل درون زی بری (Endozoochory) علفخواران اهلی و وحشی در مدیریت های مختلف منطقه حفاظت شده تنگ صیاد

پراکنش بذر توسط علفخواران بزرگ جثه (درون زی بری) به احیا اکولوژیکی جوامع گیاهی کمک می کند. به منظور بررسی پتانسیل درون زی بری علفخواران اهلی (گوسفند و بز اهلی) و وحشی (قوچ و میش و کل و بز) در مراتع تحت مدیریت های مختلف، 8 سایت در پارک ملی، منطقه حفاظت شده و منطقه چرای آزاد تنگ صیاد واقع در استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شد. از اوایل تیر ماه تا اواخر مهر ماه سال 1395 نمونه های سرگین علفخواران وحشی و اهلی طی چهار مرحله جمع آوری شد. نمونه های سرگین به مدت 72 ساعت در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری و سپس به میزان 250 گرم از آن ها بر روی سطح هر سینی کشت در گلخانه پخش شده و تا زمان جوانه زنی کامل بذرها نگهداری گردید. نتایج نشان داد که 1732 عدد بذر شناسایی شده در 54 عدد سینی کشت، متعلق به 28 گونه گیاهی می باشند. در ماه های مرداد و شهریور بیشترین و کمترین تعداد بذر در سرگین مشاهده شد. گونه های انتقال یافته توسط سرگین در پارک ملی با تعداد 26 گونه نسبت به دو منطقه دیگر بالاتر بود. کل و بز (6/39) در مقایسه با قوچ و میش (9/36) و دام اهلی (1/20) متوسط تعداد بذر بیشتری را انتقال داده است. تجزیه و تحلیل چند متغیره DCA نشان دهنده عدم رفتار مشابه در میان علفخواران منطقه، تفاوت در ترکیب گونه ای بذرهای شناسایی شده در نمونه های سرگین هر کدام از علفخواران و ترکیب بذری انتقال داده شده بین مدیریت های مختلف منطقه است. اگر در مدیریت مناطق حفاظت شده، هدف گسترش جوامع گیاهی و پویایی اکوسیستم های مرتعی باشد، باید انتقال بذر گیاهان توسط دام های اهلی و وحشی به عنوان عاملی مهم در پراکنش گیاهان مدنظر قرار گیرد.