بررسی اهل کتاب یا «من له شبهه کتاب» بودن آیین هندو از منظر مبانی امامیه

به طور کلی در بحث امکان شمول آیین هندو در زمره اهل کتاب یا «من له شبهه کتاب» دو بحث اصلی مطرح می شود: نخست اینکه آیا اهل کتاب صرفا در چهار دینی که نامشان در قرآن تصریح شده خلاصه می شوند، که در این مقاله به این نتیجه می رسیم که چنین نیست و ادیان دیگری نیز هستند که ممکن است جزء اهل کتاب باشند ولی نامشان در قرآن نیامده است، از جمله آیین هندو و حتی اگر این را هم نپذیریم، حداقل این است که آیین هندو را می توان در زمره «من له شبهه کتاب» تلقی کرد. در این صورت، بحث دوم این خواهد بود که: میزان نزدیکی آیین هندو با ادیان اهل کتاب تا چه حد است؟ این جستار پس از بررسی آموزه های این آیین در سه حوزه الاهیات، وحی و پیامبری، و آخرت شناسی به این نتیجه می رسد که هرچند پوسته ظاهری بسیاری از اسطوره ها و مناسک این آیین، شرک آمیز و خرافی است، ولی توحید عمیق و صریحی در متون مقدس و آموزه های اصلی آن وجود دارد. همچنین، برخلاف نظریه مشهور، آیین هندو نه فقط منکر وحی الاهی نیست، بلکه یکی از مبانی مهمش باور به الهام آسمانی (آکاشه وانی) است. البته در باب آخرت شناسی، آیین هندو تناسخ گرا است و از دیدگاه دیگر ادیان اهل کتاب دور می شود. در عین حال، در متون مقدس این آیین صراحتا به بهشت (سورگه)، جهنم (نرگه) و روز قیامت (مهاپرلیه)، البته با دیدگاه خاص خود، تصریح شده است. لذا در نهایت به این نتیجه می رسیم که این آیین بر اساس مبانی مذهب امامیه، ظرفیت شمول در اهل کتاب را دارد، یا حداقل از جمله ادیان «من له شبهه کتاب» است.