مقایسه تطبیقی لوگوس با حقیقت محمدیه

«لوگوس» شاه کلید الاهیات مسیحی است و سابقه بسیار کهنی دارد. انجیل یوحنا با لوگوس آغاز می شود و عیسی را لوگوس می خواند. فهم صحیح و عمیق لوگوس منوط به فهم چند چیز است: سابقه تاریخی معنای فنی و خاص آن نزد هراکلیتوس رواقیان؛ سابقه آن در ادبیات عهد عتیق، به ویژه ادبیات حکمتی و بین العهدینی؛ حوزه فلسفی اسکندریه، به ویژه فیلون و در نهایت عهد جدید و الاهیات مسیحی. «حقیقت محمدیه» نیز یکی از مفاهیم بسیار مهم تصوف اسلامی است که ابن عربی و شارحانش به آن توجه ویژه داشته اند. این اصطلاح در بسیاری از خویش کاری های خود با لوگوس مشترک است. بحث حقیقت محمدیه در نهایت عمیقا مرتبط با بحث انسان کامل است که فیض باری از مجرای وجود او به مخلوقات می رسد. به نظر می رسد متالهان مسیحی و یهودی همان سخنی را می گویند که صوفیان مسلمان در ضمن تاملات شهودی خود در صدد بیان آن بوده اند. اینجا زبان تصوف اسلامی به الاهیات مسیحی نزدیک می شود و زمینه برای فهم مفاهیم کلیدی این دو دین فراهم می گردد و در نتیجه درک عمیق تری از دو دین اسلام و مسیحیت حاصل می شود.